Walging, afkeer, weerzin of aversie is een emotie die wordt geassocieerd met dingen die ervaren worden als onhygiënisch, onaanvaardbaar, oneetbaar of op een andere manier weerzinwekkend.[1][2] De emotie treedt op bij confrontatie met die zaken door middel van gehoor, smaak, reuk of zicht.[1] Walging is verder onder te verdelen in fysieke walging (bij confrontatie met bijvoorbeeld iets smerigs) en morele walging (bij confrontatie met iets dat tegen de persoonlijke moraal ingaat).[3][4] Fysieke walging is vaak universeler te definiëren dan morele walging, daar elke cultuur andere morele standaarden heeft.
Volgens Robert Plutchiks theorie van emoties is walging een van de basisemoties die men kent. De emotie wordt vaak geuit door een kenmerkende gelaatsexpressies, die door Paul Ekman wordt geclassificeerd als een van de zes universele gelaatsexpressies.[5]
Het ervaren van walging is vaak gepaard met een fysiologische reactie, bijvoorbeeld een verlaging van hartslag en verhoging van hartslagvariabiliteit bij walging over lichaamswonden.[6] Bij walging over lichaamsafval (bijvoorbeeld snot, braaksel, en ontlasting) is met name de maag is actief in een patroon dat "proto-nausea" genoemd wordt[7]. Dit patroon kan gemeteren worden met elektro-gastrografie, en wordt gekenmerkt door een verlaagde invloed van de normogastrische frequentieband (~3 herhalingen per minuut) en soms met een verhoging van de bradygastrische (1-2 herhalingen per minuut) en/of tachygastrische banden (4-10 herhalingen per minuut).[6][8][9][10] Het tegenovergestelde kan ook aangetoond worden: onder de invloed van het anti-emeticum domperidon, dat maagritme normaliseert, tonen mensen minder walgingsontwijkend gedrag.[11]
Vrouwen geven vaak aan gevoeliger te zijn voor walging dan mannen[12][13], maar dit leidt niet per se tot een verschil in walgingsontwijkend gedrag.[14] Kinderen zijn over het algemeen minder gevoelig voor walging dan volwassenen.[15] Kinderen geven pas blijk van walging als zij 5 tot 7 jaar oud zijn[16], en vertonen zelfs daarna (5-13 jaar) nog geen proto-nausea ofschoon ze wel al volwassen walgingsontwijkend gedrag vertonen.[17]
Onderzoek door middel van Functionele MRI heeft aangetoond dat bij mensen die walging ervaren vooral de insula actief is[18][19], hoewel dit niet altijd gevonden wordt en andere hersengebieden ook bij lijken te dragen.[20]
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Disgust op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ a b (en) Darwin, Charles (1872). Disdain--contempt--disgust--guilt--pride, etc.--helplessness--patience--affirmation and negation.. John Murray, London, 254–277.
- ↑ (en) Angyal, A. (1941-07). Disgust and related aversions.. The Journal of Abnormal and Social Psychology 36 (3): 393–412. ISSN:0096-851X. DOI:10.1037/h0058254.
- ↑ (en) Rozin, Paul, Fallon, April E. (1987). A perspective on disgust.. Psychological Review 94 (1): 23–41. ISSN:1939-1471. DOI:10.1037/0033-295X.94.1.23.
- ↑ (en) Tybur, Joshua M., Lieberman, Debra, Kurzban, Robert, DeScioli, Peter (2013-01). Disgust: Evolved function and structure.. Psychological Review 120 (1): 65–84. ISSN:1939-1471. DOI:10.1037/a0030778.
- ↑ (en) Ekman, Paul, Friesen, Wallace V. (1971). Constants across cultures in the face and emotion.. Journal of Personality and Social Psychology 17 (2): 124–129. ISSN:1939-1315. DOI:10.1037/h0030377.
- ↑ a b (en) Shenhav, Amitai, Mendes, Wendy Berry (2014-04). Aiming for the stomach and hitting the heart: Dissociable triggers and sources for disgust reactions.. Emotion 14 (2): 301–309. ISSN:1931-1516. PMID: 24219399. PMC: PMC4050063. DOI:10.1037/a0034644.
- ↑ (en) Alladin, Sameer N. B., Judson, Ruth, Whittaker, Poppy, Attwood, Angela S., Dalmaijer, Edwin S. (1 mei 2024). Review of the gastric physiology of disgust: Proto-nausea as an under-explored facet of the gut–brain axis. Brain and Neuroscience Advances 8: 23982128241305890. ISSN:2398-2128. PMID: 39711753. PMC: PMC11662309. DOI:10.1177/23982128241305890.
- ↑ (en) Stern, R. M., Jokerst, M. D., Levine, M. E., Koch, K.l. (2001). The stomach’s response to unappetizing food: cephalic–vagal effects on gastric myoelectric activity. Neurogastroenterology & Motility 13 (2): 151–154. ISSN:1365-2982. DOI:10.1046/j.1365-2982.2001.00250.x.
- ↑ (en) Zhou, Renlai, Luo, Yanlin, Hu, Senqi (2004-12). Effects of viewing pleasant and unpleasant photographs on gastric motility indexed by electrogastrographic (EGG) activities. Perceptual and Motor Skills 99 (3 Pt 1): 785–789. ISSN:0031-5125. PMID: 15648470. DOI:10.2466/pms.99.3.785-789.
- ↑ (en) Meissner, Karin, Muth, Eric R., Herbert, Beate M. (1 januari 2011). Bradygastric activity of the stomach predicts disgust sensitivity and perceived disgust intensity. Biological Psychology 86 (1): 9–16. ISSN:0301-0511. DOI:10.1016/j.biopsycho.2010.09.014.
- ↑ (en) Nord, Camilla L., Dalmaijer, Edwin S., Armstrong, Thomas, Baker, Kate, Dalgleish, Tim (8 februari 2021). A Causal Role for Gastric Rhythm in Human Disgust Avoidance. Current Biology 31 (3): 629–634.e3. ISSN:0960-9822. PMID: 33238154. PMC: PMC7883304. DOI:10.1016/j.cub.2020.10.087.
- ↑ (en) Druschel, B. A., Sherman, M. F. (1999). Disgust sensitivity as a function of the Big Five and gender. Personality and Individual Differences 26: 739–748. DOI: 10.1016/S0191-8869(98)00196-2.
- ↑ (en) Tybur, Joshua M., Bryan, Angela D., Lieberman, Debra, Caldwell Hooper, Ann E., Merriman, Leslie A. (1 augustus 2011). Sex differences and sex similarities in disgust sensitivity. Personality and Individual Differences 51 (3): 343–348. ISSN:0191-8869. DOI:10.1016/j.paid.2011.04.003.
- ↑ (en) Dalmaijer, Edwin S., Lee, Alexander, Leiter, Rachel, Brown, Zoe, Armstrong, Thomas (2021-08). Forever yuck: Oculomotor avoidance of disgusting stimuli resists habituation.. Journal of Experimental Psychology: General 150 (8): 1598–1611. ISSN:1939-2222. PMID: 33475396. PMC: PMC7613016. DOI:10.1037/xge0001006.
- ↑ (en) Rottman, Joshua (1 april 2014). Evolution, Development, and the Emergence of Disgust. Evolutionary Psychology 12 (2): 417–433. ISSN:1474-7049. PMID: 25299887. PMC: PMC10480999. DOI:10.1177/147470491401200209.
- ↑ (en) Stevenson, Richard J., Oaten, Megan J., Case, Trevor I., Repacholi, Betty M., Wagland, Paul (2010). Children’s response to adult disgust elicitors: Development and acquisition.. Developmental Psychology 46 (1): 165–177. ISSN:1939-0599. DOI:10.1037/a0016692.
- ↑ (en) Alladin, Sameer N.B., Berry, Dani, Anisimova, Evgeniya, Judson, Ruth, Whittaker, Poppy (1 mei 2024). Children aged 5–13 years show adult-like disgust avoidance, but not proto-nausea. Brain and Neuroscience Advances 8: 23982128241279616. ISSN:2398-2128. PMID: 39247223. PMC: PMC11380130. DOI:10.1177/23982128241279616.
- ↑ (en) Wright, P., He, G., Shapira, N. A., Goodman, W. K., Liu, Y. (2004-10). Disgust and the insula: fMRI responses to pictures of mutilation and contamination:. NeuroReport 15 (15): 2347–2351. ISSN:0959-4965. DOI:10.1097/00001756-200410250-00009.
- ↑ (en) Schäfer, Axel, Schienle, Anne, Vaitl, Dieter (1 juli 2005). Stimulus type and design influence hemodynamic responses towards visual disgust and fear elicitors. International Journal of Psychophysiology 57 (1): 53–59. ISSN:0167-8760. DOI:10.1016/j.ijpsycho.2005.01.011.
- ↑ (en) Schaich Borg, Jana, Lieberman, Debra, Kiehl, Kent A. (1 september 2008). Infection, Incest, and Iniquity: Investigating the Neural Correlates of Disgust and Morality. Journal of Cognitive Neuroscience 20 (9): 1529–1546. ISSN:0898-929X. PMID: 18345982. PMC: PMC3969035. DOI:10.1162/jocn.2008.20109.