Akkerdoornzaad

Akkerdoornzaad
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (planten)
Stam:	Embryophyta (landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade:	Campanuliden
Orde:	Apiales
Familie:	Apiaceae (schermbloemenfamilie)
Geslacht:	Torilis (doornzaad)
Soort
	Torilis arvensis; (Huds.) Link (1821)
	Vruchten
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Akkerdoornzaad op Wikispecies
Portaal	Biologie

Akkerdoornzaad (Torilis arvensis) is een soort uit het geslacht doornzaad (Torilis). De soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als zeer zeldzaam en sterk in aantal afgenomen. Ze was in de periode 2017–2024 wettelijk beschermd door de Wet natuurbescherming.

Determinatie

Akkerdoornzaad is een eenjarige, kruidachtige plant. De soort bereikt een hoogte van (25–)30–90(–100) cm.^[1] Ze vormt een opstijgende, wijdvertakte, geribde en behaarde stengel. De bladeren zijn enkel- tot dubbelgeveerd met lancetvormige, veerspletige of grof gezaagde deelblaadjes.^[2]

Akkerdoornzaad bloeit in juli en augustus met witte of roodachtige bloemen, die in samengestelde schermen zitten met drie tot vijf kleinere schermpjes. De bloempjes hebben vijf kroonbladen. Er is geen of slechts één omwindselblad.

De plant vormt cilindervormige tot langwerpig-eironde splitvruchten met een lengte van (2,5–)4–5(–6) mm. De deelvruchten zijn op de rug ietwat afgeplat. Er zitten stekels met weerhaakjes, waarmee de vrucht zich vasthecht aan de vacht van dieren of veren van vogels.

Gelijkende taxa

Akkerdoornzaad kan veel lijken op andere (ruderale) soorten uit de schermbloemenfamilie. Ze wordt vooral verward met heggendoornzaad, hondspeterselie en caucalis.^[3] Voor een goede determinatie in het veld zijn rijpe vruchten nodig. Heggendoornzaad heeft een meerbladig omwindsel, weerhaken op de stekels en de lengte van de splitvruchten is kleiner (3–3,5). Caucalis heeft veel forsere, elliptische vruchten met een lengte van 6–13 mm en aan de top gekromde stekels.

Ecologie

De plant komt voor op kalkhoudende grond in graanakkers en in begraasde dijkvegetatie (van zowel rivier- als zeedijken). Ook wordt ze aangetroffen op grindafzettingen langs rivieroevers en op puinhellingen.