Amway is een internationaal opererend marketing- en verkoopbedrijf dat werkt volgens de principes van multi-level marketing. De deelnemers aan dit businessmodel worden door de onderneming Amway Business Owners (ABO's) genoemd.

Het bedrijf werd opgericht in 1959 door twee jonge ondernemers in de Verenigde Staten, Rich DeVos en Jay Van Andel. Hun concept maakt gebruik van de "Multi Level Marketing" methode. De omzet van de onderneming bedroeg in 2011, volgens de site van amway.nl, 10,9 miljard dollar.(+ 17% ten opzichte van 2010). Het bedrijf produceert een breed scala aan producten die via de ABO's verkocht worden. Ook verzorgt Amway de marketing van producten van andere bedrijven. In 1999 lanceerden de stichters een zusterbedrijf Quixtar, dat het mogelijk maakte dat ABO's in de Verenigde Staten en Canada via internet hun producten konden aanschaffen. In Europa werd voor dit doel de website Amivo in het leven geroepen. Zowel Amway, Quixtar en Amivo zijn eigendom van het moederbedrijf, Alticor. De site Amivo wordt anno 2010 niet meer gebruikt. Alles loopt nu via de Amway site van het betreffende land. De naam Quixtar is ook niet meer in gebruik.

ABO's verkopen de producten aan klanten die ze zelf moeten zien te werven. Daarnaast kunnen ze zelf een onder-organisatie van ABO’s opzetten. Het businessmodel voorziet in een compensatieplan waarbij een ABO een prestatiebonus krijgt, gebaseerd op de omzet in de organisatie van ABO's. Om deze opzet te laten slagen moet een ABO bereid zijn deze nieuwe ABO's te begeleiden. Het benaderen van potentiële nieuwe ABO's vindt op diverse manieren plaats; mensen worden onder andere op straat of via het eigen sociale netwerk benaderd. Geïnteresseerden krijgen een persoonlijke presentatie bij hen thuis, of worden uitgenodigd voor een van de wervingsbijeenkomsten waar vrijwel altijd het merendeel van de aanwezigen reeds ABO is.

Het bedrijf is al vele jaren controversieel, onder andere door de kritiek op de gekozen verkoopmethode. Volgens critici worden de meeste producten verkocht aan de deelnemers (de ABO's) voor hun eigen gebruik, in plaats van aan andere klanten. Deze kritiek heeft in het verleden geleid tot onderzoeken door officiële instanties. Een intensief onderzoek door het Federal Trade Commission in de jaren 70 leidde tot de uitspraak dat ondanks dat sommige wervingsmethoden onjuist en/of misleidend waren, het businessmodel wel was toegestaan. In 1986 kreeg Amway $100.000 boete wegens overtreden van de regels van de Federal Trade Commission. Onder andere door donaties aan politici heeft Amway een politiek klimaat in de Verenigde Staten en andere landen weten te verwezenlijken waardoor de weerstand tegen de methoden is afgenomen.

Een kritiekpunt is dat beginnende ABO’s stelselmatig de inspanning onderschatten die nodig is om voldoende inkomen te genereren. Deze onderschatting wordt in de hand gewerkt door de lage investeringen (het niet hoeven investeren in pand, personeel en voorraden) gecombineerd met de potentiële opbrengsten.

Ook is er veel kritiek op de verkoop van "Business Support Materials" door de hogere ABO's aan hun lagere levels, zoals boeken, tapes/cd's, video's en vergaderingen, vaak 'tools' genoemd. Hoewel ze niet verplicht zijn wordt er meestal sterk benadrukt dat zonder de tools succes bijna onmogelijk is. De nieuwe ABO's wordt verteld dat er geen winst op gemaakt wordt, zodat deze bedrijfstak, die in feite niet onder Amways verantwoordelijkheid valt, in stand gehouden kan worden. In 1983 heeft Rich DeVos de "Directly Speaking"-tapes gemaakt waarin hij spreekt voor de hogere ABO's binnen de Amway-organisaties over het probleem van de tools. Vanwege de hoge opbrengsten voor de hogere ABO's, die in vele gevallen meer zijn dan de bonussen die ze van Amway krijgen, was er veel weerstand om er wat aan te doen. Amway zelf heeft er nooit iets aan gedaan, mogelijk uit angst om veel hogere ABO's en dus omzet kwijt te raken. In mei 2007 vond er in Verenigd Koninkrijk onder druk van de overheid een grote reorganisatie van Amway plaats om deze tools die niet door Amway zijn goedgekeurd uit de organisaties te houden. Een aantal hogere ABO's wilde hier niet aan meewerken en werd geroyeerd. Later volgde ook in India een onderzoek door de overheid naar vermeende illegale praktijken.

Aanwervingskandidaten worden vaak gezocht binnen de financieel kwetsbare groep. Onder de melding van 'financiële onafhankelijkheid" en "realiseren van dromen" worden vaak verkeerde beelden voorgehouden.

Bij eerstkomende meetings nemen ABO's hun aanwervingskandidaten in hun wagen mee, zodat er reeds een soort afhankelijkheid of schuldgevoel ontstaat. Tijdens deze meetings worden de 'tools' kort besproken, en dan komen er cijfers (omzet (voor kosten en taks)). Later op een dergelijke avond, worden enkele 'goalgetters' in de schijnwerpers gezet, om een feestgevoel aan te wakkeren. Volledige zalen die applaudisserend uit de bol gaan, is geen abnormaliteit.

Zelfstandig statuut is voldoende (kan dus ook in bijberoep), en de boekhouding kan via de trap ABO's uiteindelijk uitgespendeerd worden aan de Amway Groep. Deze kosten dienen uiteraard door de ABO zelf te worden vergoed, waardoor mogelijke winstmarges zienderogen slinken. Ook de minimale afzet om ABO te kunnen blijven, werkt het aankopen voor eigen gebruik in de hand.

Het is met andere woorden niet echt de bedoeling om producten te gaan verkopen, maar om zelf een eigen onderliggend ABO-netwerk uit te bouwen, waarbij men technisch gesproken een commissie opbouwt. Anderzijds, zodra een onderliggende ABO te groot wordt in omzet, valt deze (en de bijhorende commissie) uit het systeem van de bovenliggende ABO, en komt de commissie van de succesvolle ABO's direct toe aan de groep.

• Website van Amway (Nederland)

Zie de categorie Amway Corporate van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.