Met de Bende van Oss wordt gerefereerd aan een roerige periode, waarbij criminelen uit Oss, tussen 1888 tot aan 1934 voor veel zware misdaden zorgden. Hieronder vielen 29 moorden, tientallen roofovervallen en inbraken en enkele honderden brandstichtingen op bestelling. Middelpunt van deze criminaliteit waren de families Van Berkum, De Bie en Hendriks (alias 'de Soep'). Tot de belangrijke betrokkenen behoorde Abraham Snabel, ook bekend als 'Gerardus Gannef', verzekeringsinspecteur en aanstichter van roofovervallen gepleegd door de bende.[1] Bij het oprollen van de bende in 1934 werden ruim 160 mensen gearresteerd. Koningin Wilhelmina kwam voor deze actie persoonlijk de Koninklijke Marechaussee onderscheiden.
Enige jaren later, in 1938, kwam Minister van Justitie Carel Goseling (Roomsch-Katholieke Staatspartij) van het kabinet-Colijn IV in opspraak door zijn besluit dezelfde brigade buiten dienst te stellen omdat het zijn opsporingsbevoegdheden te buiten zou zijn gegaan in zaken tegen notabelen en geestelijken, bekend als de zaak-Oss.
Moorden
Enkele moorden toegeschreven aan de Bende van Oss zijn onder andere:
- 26 maart 1893: Moord op wachtmeester van de marechaussee Geerard Hoekman.[2]
- 27 december 1917: Moord op Marinus van Hees.
- 21 juni 1923: Moord op weduwe Haakmans te Hoensbroek.
- 2 september 1925: Moord op mevr. Van Nijs.
- 5 december 1925: Moord op Jan Hartogs (Jantje van Mas).
- 10 augustus 1926: Doodslag op mevr. Van Zantvoort en haar drie kinderen.
- 11 december 1929: Moord op Gerardus van Galen.
- 9 november 1932: Moord op Johannes (Jan) Marinus Cornelus van der Pas.
- 9 augustus 1933: Moord op Gerrit de Bie.
- 15 of 16 mei 1934: Moord op Antonius Verhoeven.[3]
Veroordeelde bendeleden
Naam | Geboren | Daden | Langste straf |
---|---|---|---|
Martinus van Berkum Alias(sen): De Baron |
16 november 1846 te Oss, Nederland |
Volgens Gijsbertus van Gelder was Van Berkum de werkelijke moordenaar op Geerard Hoekman.[4] | |
Alias(sen): Toon Sossen, Koosje |
Jacobus Johannes van Berne14 augustus 1900 te Oss, Nederland |
Moord op Gerardus van Galen. | |
Alias(sen): Ciske |
Antonia Francisca de Bie10 mei 1900 te Oss, Nederland |
Brandstichting. | 3 jaar |
Alias(sen): Koosje |
Jacobus de Bie26 juli 1902 te Oss, Nederland |
Inbraken en diefstal. | |
Petrus Cornelus Maria Dekkers Alias(sen): Peer Dekkers |
6 oktober 1893 te Oss, Nederland |
Inbraken en roofovervallen. | 17,5 jaar |
M.C.P. Dekkers Alias(sen): Marcelleke de Generaal |
11 maart 1915 te Oss, Nederland |
Moord op Gerrit de Bie en enkele overvallen. | 18 jaar |
Alias(sen): Wimke |
Wilhelmus Martinus de Bie9 april 1918 te Oss, Nederland |
Moord op Antonius Verhoeven en zware mishandeling op Petrus Verhoeven. | 7,5 jaar |
Alias(sen): De Ceel, Jan |
Johannes Petrus Ceelen19 april 1912 te Oss, Nederland |
Moord op Johannes Marinus Cornelus van der Pas. | 18 jaar |
Alias(sen): Cornelius van Nispen |
Hendrikus Cornelus van Galen22 september 1910 te Oss, Nederland |
Inbraken en roofovervallen. | 6 jaar |
Alias(sen): Koosje, Jacobus van Nispen |
Jacobus Johannes van Galen21 augustus 1899 te Oss, Nederland |
Veroordeeld voor 68 delicten. | 1,5 jaar |
Alias(sen): Piet, Leo van Nispen |
Petrus Johannes van Galen7 september 1902 te Oss, Nederland |
Inbraken. | 3 jaar |
Alias(sen): Gerrit Hooij |
Johannes Cornelus van Geenen3 juni 1898 te Oss, Nederland |
Inbraken. | |
Alias(sen): Willem Hooij, Klaasje |
Nicolaas Johannes van Geenen4 november 1888 te Oss, Nederland |
Brandstichting. | |
Alias(sen): Puck Hooij, dʼn Blauwe |
Petrus van Geenen4 september 1895 te Oss, Nederland |
||
Alias(sen): Gijp van Gelder |
Gijsbertus van Gelder20 mei 1863 te Dieden, Nederland |
Moord op Geerard Hoekman. (Veroordeeld tot levenslang, echter gratie in 1923.) Tweemaal moordpoging op fabrieksopzichter De Bruyn. |
Levenslang |
Alias(sen): D'n Brus, Linnard |
Leonardus Antonius van den Heuvel1892 te Heesch, Nederland |
Inbraken en roofovervallen. | 14 jaar |
Alias(sen): D'n Olie, De Rotterdammer |
Franciscus Johannes van Orsouw30 september 1910 te Oss, Nederland |
Moord op Antonius Verhoeven en zware mishandeling op Petrus Verhoeven. Daarnaast poging tot doodslag op Petrus Antonius van Buul. | 10 jaar |
Alias(sen): De Rut |
Hendrikus Adrianus van de Putten18 mei 1912 te Oss, Nederland |
Moord op Antonius Verhoeven en zware mishandeling op Petrus Verhoeven. | |
Alias(sen): Mennepop, De Schaai |
Johannes Adrianus van Schaijk28 september 1905 te Duisburg, Duitsland |
Roofovervallen en inbraken. | |
Alias(sen): Vestdik |
Petrus Antonius Schuurmans20 mei 1916 te Oss, Nederland |
Roofovervallen en inbraken. | |
Alias(sen): Noest, De Seip |
Lambertus Vos5 maart 1900 te Oss, Nederland |
Roofovervallen en inbraken. | |
Alias(sen): Hanneke van Martekus |
Johanna Maria Vossenberg1 juni 1889 te Oss, Nederland |
Heling en aanstichting tot roofovervallen en inbraken. | 3,5 jaar |
Alias(sen): Frans d'n Brommert |
Franciscus Nicolaas van de Wetering25 april 1910 te Oss, Nederland |
Inbraken en roofovervallen. | |
Alias(sen): Slappe Toon de Soep |
Antonius Johannes van der Wielen1913 te Oss, Nederland |
Inbraken en roofovervallen. |
Informatie in de hierboven weergeven tabel komt onder andere uit[5][6][7]
Speelfilm 2011
- In 2011 kwam de speelfilm De Bende van Oss van André van Duren uit. Deze vertelt een fictief verhaal met de bende als achtergrond.
Bibliografie
- Smeets, Jos (2001). De affaire-Oss. Wereldbibliotheek, pp. 284. ISBN 9789028419407.
- Schouten, Martin (1982). De zaak Oss. Bezige Bij, pp. 170. ISBN 9789023452881.
- Nagel, Willem Hendrik (1949). De criminaliteit van Oss, Den Haag, pp. 427.
- Speurder, J. de (1937). Donker Oss: misdaad en gerechtigheid in Brabants Noord-Oosthoek, pp. 39. ISBN 9789491014147.
- ↑ Pagina 5 van Utrechts Nieuwsblad van 11 oktober 1935 op Het Utrechts Archief, geraadpleegd op 20 september 2011. Gearchiveerd op 10 oktober 2013.
- ↑ Koninklijke Marechaussee Brigade Oss. op marechausseesporen.nl, geraadpleegd op 20 september 2011.
- ↑ De Bende van Oss slaat toe! op Brabants Historisch Informatie Centrum, geraadpleegd op 20 september 2011.
- ↑ Oude misdaden in Oss in De Vijf Rivieren van 23 september 1935, geraadpleegd op 21 september 2011.
- ↑ Naamreferenties van personen tijdens de donkere perioden van Oss[dode link], voor het laatst geraadpleegd op 20 september 2011.
- ↑ De Osse Bende, voor het laatst geraadpleegd op 20 september 2011.
- ↑ Namen en straffen bendeleden, voor het laatst geraadpleegd op 20 september 2011.