.jpg)
C-cellen, parafolliculaire cellen of C-schildkliercellen of gammacellen zijn neuro-endocriene cellen in de schildklier van zoogdieren. Ze worden C-cellen genoemd omdat hun primaire functie het afscheiden van calcitonine is.[1] Ze worden ook parafolliculair genoemd omdat ze zich individueel of in groepjes in het bindweefsel van de schildklier bevinden, tussen of naast de schildklierfollikels. Deze cellen zijn groot en hebben een lichte vlek vergeleken met de folliculaire cellen. Bij beenvissen en vogels bevinden deze cellen zich in een structuur buiten de schildklier, genaamd ultimobranchiale lichaampjes of ultimobranchiale klieren (glandula ultimobranchialis).
Naast calcitonine produceren de C-cellen een hele reeks andere stoffen, zoals serotonine,[2] calcitonine-gen-gerelateerd peptide (CGRP) en somatostatine. De functie hiervan in de schildklier is nog grotendeels niet volledig begrepen. Er wordt aangenomen dat sommige stoffen een regulerende werking hebben op de vorming van de schildklierhormonen triiodothyronine (T3) en thyroxine (T4) in de folliculaire epitheelcellen van de schildklier. Verder wordt door C-cellen ghreline, katacalcine I, katacalcin II, gastrin-releasing peptide, thyroliberine en helodermine geproduceerd.[3]
Structuur
C-cellen zijn lichtgekleurde cellen die in kleine aantallen in de schildklier voorkomen en zich doorgaans basaal in het epitheel bevinden, zonder direct contact met het folliculaire lumen. Ze bevinden zich altijd in het basaal membraan, dat het gehele schildklierfollikel omgeeft.
Herkomst
C-cellen zijn afkomstig van het endoderm van de farynx.[4][5] Embryologisch gezien associëren ze zich met het ultimobranchiale lichaampje, een ventrale afgeleide van de 5e kieuwspleet. Eerder werd gedacht dat C-cellen afkomstig waren van de neurale lijst, gebaseerd op een reeks experimenten met kwartel-kuikenchimaera's.[6][7]Experimenten met afstammingsonderzoek bij muizen lieten echter zien dat C-cellen afkomstig zijn van het endoderm.[8]
Invloed zwaartekracht
In verband met ruimtereizen is onderzoek gedaan naar de invloed van de zwaartekracht op het lichaam. Zowel microzwaartekracht (bijna gewichtloosheid) als hyperzwaartekracht (2g) veroorzaken een vergelijkbaar verlies van C-cellen, met een afname van de calcitonineproductie.[3]
Klinische betekenis
Medullaire schildklierkanker is een vorm van schildklierkanker die ontstaat uit C-cellen.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Parafollicular cell op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ Parafollicular Cell - an overview | ScienceDirect Topics. www.sciencedirect.com. Geraadpleegd op 3 februari 2024.
- ↑ Liu KP, Russo AF, Hsiung SC, Adlersberg M, Franke TF, Gershon MD, Tamir H. Calcium receptor-induced serotonin secretion by parafollicular cells: role of phosphatidylinositol 3-kinase-dependent signal transduction pathways. J Neurosci. 2003 Mar 15;23(6):2049-57. doi: 10.1523/JNEUROSCI.23-06-02049.2003. PMID: 12657663; PMCID: PMC6742020.
- ↑ a b Albi E, Curcio F, Spelat R, Lazzarini A, Lazzarini R, Cataldi S, et al. (2012) Loss of Parafollicular Cells during Gravitational Changes (Microgravity, Hypergravity) and the Secret Effect of Pleiotrophin. PLoS ONE 7(12): e48518. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0048518
- ↑ Nilsson M, Williams D (July 2016). On the Origin of Cells and Derivation of Thyroid Cancer: C Cell Story Revisited. European Thyroid Journal 5 (2): 79–93. PMID 27493881. PMC 4949372. DOI: 10.1159/000447333.
- ↑ Johansson, E., Andersson, L., Örnros, J., Carlsson, T., Ingeson-Carlsson, C., Liang, S., … Nilsson, M. (2015). Revising the embryonic origin of thyroid C cells in mice and humans. Development, 142(20), 3519–3528. http://doi.org/10.1242/dev.126581
- ↑ Le Douarin N, Fontaine J, Le Lièvre C (March 1974). New studies on the neural crest origin of the avian ultimobranchial glandular cells--interspecific combinations and cytochemical characterization of C cells based on the uptake of biogenic amine precursors. Histochemistry 38 (4): 297–305. PMID 4135055. DOI: 10.1007/bf00496718.
- ↑ Barasch J, Gershon MD, Nunez EA, Tamir H, al-Awqati Q (December 1988). Thyrotropin induces the acidification of the secretory granules of parafollicular cells by increasing the chloride conductance of the granular membrane. The Journal of Cell Biology 107 (6 Pt 1): 2137–47. PMID 2461947. PMC 2115661. DOI: 10.1083/jcb.107.6.2137.
- ↑ Johansson E, Andersson L, Örnros J, Carlsson T, Ingeson-Carlsson C, Liang S, Dahlberg J, Jansson S, Parrillo L, Zoppoli P, Barila GO, Altschuler DL, Padula D, Lickert H, Fagman H, Nilsson M (October 2015). Revising the embryonic origin of thyroid C cells in mice and humans. Development 142 (20): 3519–28. PMID 26395490. PMC 4631767. DOI: 10.1242/dev.126581.
