De Derde Wereldoorlog is een hypothetische oorlog op een wereldwijde schaal. De term is sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in gebruik. De Derde Wereldoorlog is in de context van onder andere de Koude Oorlog en de War on Terror gebruikt.
Gebeurtenissen waaronder de Koreaanse oorlog, Cubacrisis, Jom Kipoeroorlog en een vals raketalarm op 26 september 1983 werden als mogelijke oorzaken voor een Derde Wereldoorlog gezien.
Gebruik van de term
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
Het gebruik van de term "Derde Wereldoorlog" is te traceren naar 1941, nog tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 3 november 1941 verscheen in Time Magazine een artikel getiteld: "World War III?". Het artikel ging over Hermann Rauschning, die naar de Verenigde Staten vluchtte.[1]
Als naam voor de Koude Oorlog
In 2004 stelde Norman Podhoretz voor om de Koude Oorlog de Derde Wereldoorlog te noemen.[2] De meeste historici zijn het hier niet mee eens, aangezien de Koude Oorlog geen wereldwijde oorlog was waar grote hoeveelheden troepen van verschillende landen vochten.[3] De Koude Oorlog was een periode van politieke spanning met kleinere oorlogen bij volmacht. Tijdens de Koude Oorlog zelf was er wel de vrees dat de spanningen tussen de machtsblokken konden uitlopen op een Derde Wereldoorlog.
Als naam voor de War on Terror
Na de aanslagen op 11 september is de term gebruikt om naar de War on Terror te verwijzen.[4]
Iraakse Minister van Buitenlandse Zaken Ibrahim Jaafari noemde in 2015 de oorlog tegen de Islamitische Staat in Irak en de Levant de Derde Wereldoorlog, omdat ISIS zichzelf een wereldwijd kalifaat noemt.[5] Andere politici waaronder Barack Obama vinden dat de strijd tegen ISIS niet als een Derde Wereldoorlog gezien moet worden.[6]
Als overkoepelende term voor meerdere oorlogen
Paus Franciscus zei in 2014 dat "De wereld in oorlog is, omdat het de vrede verloren heeft" en "dat er wellicht gesproken kan worden over een Derde Wereldoorlog".[7][8]
Overig gebruik
In 1949 zei Albert Einstein: "Ik weet niet met welke wapens de Derde Wereldoorlog uitgevochten gaat worden, maar de Vierde Wereldoorlog gaat uitgevochten worden met stokken en stenen.". Hiermee bedoelde hij dat een Derde Wereldoorlog mogelijk zo catastrofaal zou kunnen zijn dat de mensheid terug naar het stenen tijdperk zou keren, of mogelijk de mensheid geheel zou vernietigen.[9][10]
In 2000 voorspelde de Amerikaanse geopolitieke analist George Friedman in zijn boek The Next 100 Years - A Forecast for the 21st Century de mogelijkheid van een nieuwe wereldoorlog in de loop van de 21e eeuw.
In februari 2017 schreef Robert Kagan, Amerikaanse politieke wetenschapper en mede-oprichter van de denktank Project for the New American Century, een artikel in het tijdschrift Foreign Policy[11] waarin hij zich zorgen maakte over de mogelijke komst van een Derde Wereldoorlog in het licht van onevenredig territoriaal expansionisme, toenemend militarisme en de hegemoniale politiek van Rusland (in Oost-Europa) en China (over de Spratleys, Paracels en Senkaku-eilanden), gelijkgesteld met "revisionistische mogendheden" zoals nazi-Duitsland of Japan verantwoordelijk voor de Tweede Wereldoorlog. Voor hem maken zulke ontevredenen met de gevestigde internationale orde gebruik van de zwakte en laksheid van westerse democratieën om een nationalistische, militaristische en steeds meer oorlogszuchtige houding aan te nemen en betreuren de vermeende zwakheid van de regering-Obama voor de Russen en de Chinezen[11].
Op 3 januari 2020 doodde een Amerikaanse drone-aanval de Iraanse commandant Quasem Soleimani.[12] Na deze gebeurtenis was er een zogenaamde "hype/trend" maar ook "meme" over het gehele internet gaande waarin er gesproken werd over een mogelijke uitbraak van een Derde Wereldoorlog. Dit vaak niet gemeend maar eerder grappend bedoeld.[13]
Eind april 2022 waarschuwde de Russische minister van buitenlandse zaken Lavrov dat Oekraïne een Derde Wereldoorlog uitlokte.[14]
Derde Wereldoorlog in fictie
In de jaren 1950-1990 verschenen er veel boeken en films, vooral in de Engelstalige wereld, die mogelijke aanleidingen tot en de gevolgen van een Derde Wereldoorlog beschreven. Vaak gaan deze scenario's uit van een oorlog uitgevochten met atoomwapens. Bekende films over een dergelijke ramp zijn The Day After en Threads.
In sciencefiction wordt dikwijls een wereld beschreven (ver) na een Derde Wereldoorlog waar de wereld door de fall-out van kernwapens bevolkt wordt door mutanten. De weinige mensen die er nog zijn vechten dan om hun voortbestaan en proberen dan weer een nieuwe beschaving op te zetten. De verre nakomelingen van de overlevenden van de kernoorlog verwijzen dikwijls naar het verleden als een 'gouden tijd van de Ouden' die door een soms niet nader gedefinieerde ramp ten onder ging. In veel verhalen komt als reactie hierop een religieuze dictatuur tot stand die andersdenkenden onderdrukt. Bijvoorbeeld John Wyndham schreef hierover het bekende The Chrysalids (1955) (nl: De Getekenden) dat een paar duizend jaar na een kernoorlog speelt.
In het Nederlandse taalgebied beschreef Thea Beckman een wereld na een kernoorlog in haar boek Kinderen van Moeder Aarde (1985).
- ↑ "Foreign News: World War III?", Time, 3 november 1941. Geraadpleegd op 12 August 2017.
- ↑ Norman Podhoretz:World War IV: How It Started, What It Means, and Why We Have to Win
- ↑ Definition of "World War": Cambridge Dictionary Cambridge University Press. Downloaded April 21, 2017.
- ↑ WW3 started on 9/11 with Twin Towers terror attack, ex-chief blasts | UK | News | Express.co.uk
- ↑ "Fight against Islamic State is World War 3 – Iraqi foreign minister" Reuters, video
- ↑ 2016 State of the Union Address. The White House. government of the United States of America. Geraadpleegd op 9 February 2016.
- ↑ Pope says ‘world at war because it has lost peace’ but religion not to blame Japan Times. July 28, 2016.
- ↑ Pope Francis warns on 'piecemeal World War III BBC, Sept. 13, 2014.
- ↑ The New Quotable Einstein. By Alice Calaprice (2005), p. 173.
- ↑ Vijf quotes die Einstein nooit heeft uitgesproken Volgens de Amerikaanse journalist Joseph Laitin is deze uitspraak niet van Einstein, maar van een anonieme luitenant tijdens een kernproef in de Grote Oceaan in 1946.
- ↑ a b (en) Backing Into World War III. Foreign Policy (6 February 2017). Geraadpleegd op 6 January 2018.
- ↑ (en) (22 mei 2020). Assassination of Qasem Soleimani. Wikipedia. Gearchiveerd van origineel op 24 juni 2023.
- ↑ This Is the Reason World War 3 Is Trending - FLARE. www.flare.com. Gearchiveerd op 18 mei 2020. Geraadpleegd op 27 mei 2020.
- ↑ "Russian Foreign Minister Sergei Lavrov Warns Ukraine Against Provoking World War III", Time, 26 april 2022. Gearchiveerd op 29 april 2022. Geraadpleegd op 29 april 2022.