Die Linke
Personen
Partijleider	Ines Schwerdtner en Jan van Aken
Zetels
Bondsdag	28 / 736
Regionale parlementen	79 / 1.893
Duitse afvaardiging Europees Parlement	3 / 96
Geschiedenis
Opgericht	16 juni 2007
Afsplitsing(en)	BSW (2023)
Algemene gegevens
Actief in	Duitsland
Hoofdkantoor	Karl-Liebknecht-Haus Kl. Alexanderstraße 28 D-10178 Berlijn
Aantal leden	54.214 (2022)
Richting	Links tot extreemlinks
Ideologie	Democratisch socialisme
Kleuren	​ Donkerrood
Europese fractie	Linkse Fractie
Europese organisatie	Europees Links
https://www.die-linke.de/
Portaal    Politiek

Die Linke (Nederlands: Links) is een Duitse democratisch-socialistische politieke partij, die in 2007 werd opgericht uit een fusie tussen Die Linkspartei (eerder PDS) en WASG. De partij plaatst zichzelf aan de linkerkant van de gevestigde partijen en is vooral populair in de oostelijke deelstaten van Duitsland.

Die Linke zijn sinds 2023 met 28 van de 736 zetels vertegenwoordigd in de Bondsdag. Het voorzitterschap van de partij wordt sinds 2024 gedeeld door Ines Schwerdtner en Jan van Aken. Naar eigen opgave hebben Die Linke 54.214 leden (peildatum 31 december 2022).^[1]

Internationaal behoren Die Linke tot de Europese Linkse Partij en maken ze deel uit van de Linkse Fractie in het Europees Parlement.

Op grond van vermeende extremistische opvattingen stond de partij enkele jaren deels onder toezicht van het Bundesamt für Verfassungsschutz.

Kort na de val van de Berlijnse Muur verloor de Oost-Duitse communistische partij - de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands - 95 procent van haar leden. Zij vormde zich om tot de Partei des Demokratischen Sozialismus (PDS). De PDS behaalde in maart 1990 16,3 procent van de stemmen bij de eerste vrije verkiezingen in Oost-Duitsland, toen nog net de DDR.

Na de hereniging met West-Duitsland behaalde de PDS telkens zetels in de Bondsdag, daarbij geholpen door het feit dat de kiesdrempel van 5% sinds de Duitse hereniging niet meer nationaal, maar ook regionaal bepaald werd. Een grote overwinning behaalde zij in 1998, toen 36 zetels en 5,1 procent van de stemmen werd behaald. Vier jaar daarna werd echter een dieptepunt bereikt, toen de PDS bij de Bondsdagverkiezingen van 2002 maar 2 zetels overhield. De partij ging daarom een gematigdere koers varen en benoemde Lothar Bisky (opnieuw) als voorzitter. Daarna begon de partij weer te groeien en bouwde vooral een basis op in het voormalige Oost-Duitsland. In West-Duitsland bleef de partij klein, zowel bij verkiezingsuitslagen als in ledenaantal. Voor de verkiezingen van 2005 ging zij daarom een lijstverbinding aan met Arbeit & soziale Gerechtigkeit - Die Wahlalternative (WASG). Dit was een nieuw gevormde partij die vooral bestond uit ontevreden leden van de SPD, vakbondsleden en verschillende links-radicalen. In het kader van de samenwerking werd de naam van de partij veranderd in Die Linkspartei (ook wel aangeduid als Die Linke.PDS).

In de aanloop naar de verkiezingen voegde oud-SPD-leider Oskar Lafontaine zich bij Die Linkspartei, waarna hij samen met partijkopstuk Gregor Gysi als aanvoerder werd aangewezen. Gealarmeerd door de populariteit van de partij in de peilingen begonnen de gevestigde politici Die Linkspartei aan te vallen: ze schilderden hen af als “linkse populisten” en beschuldigden hen ervan te flirten met neonazistemmers. Om deze laatste beschuldiging te onderbouwen, werd vaak verwezen naar een uitspraak van Lafontaine vroeg in de campagne, die buitenlandse arbeiders met een term uit de nazitijd (Fremdarbeiter) omschreef als een bedreiging. Uiteindelijk behaalde de partij 53 zetels (8,7 procent van de stemmen) en werd daarmee de vierde partij van Duitsland.

Die Linkspartei en WASG fuseerden op 27 maart 2007 en gingen verder onder de naam Die Linke. De nieuwe partij won snel aan populariteit in het westen van Duitsland door zetels te winnen in de parlementen van Bremen, Hessen en Hamburg. In 2009 behaalde zij tevens 8 zetels en 7,5 procent van de stemmen voor de verkiezingen in het Europees Parlement. Bij de Bondsdagverkiezingen van 2009 profiteerden Die Linke van de electorale instorting van de SPD en behaalden zij 11,9 procent van de stemmen en 76 zetels, een forse groei in vergelijking met het resultaat van Die Linkspartei vier jaar eerder.^[2] In 2013 viel het zetelaantal in de Bondsdag terug naar 64, maar in 2017 steeg het opnieuw naar 69.

Federaal bleven Die Linke een oppositiepartij waarmee een samenwerking bij andere partijen gevoelig ligt. Op deelstaatniveau slaagde de partij er echter wel in om met de SPD, en eventueel aangevuld met Bündnis 90/Die Grünen, regeringsdeelnames af te dwingen. Tot 2011 was de partij vertegenwoordigd in de Senaat van Berlijn en ook in de deelstaten Brandenburg (2009–2019), Thüringen (2014–2024), opnieuw Berlijn (2016–2023), Bremen (sinds 2019) en Mecklenburg-Voor-Pommeren (sinds 2021) regeerde de partij mee. In Thüringen leverden Die Linke met Bodo Ramelow zelfs de minister-president. Bij de Thüringer Landdagverkiezingen van 2019 werden Die Linke voor het eerst de grootste partij.

Bij de Bondsdagverkiezingen van 2021 behaalde de partij 4,9% van de stemmen en bleef zo onder de kiesdrempel van 5% die nodig is voor zitting in de Bondsdag. De partij behaalde echter minstens drie directe mandaten in de kiesdistricten en in dat geval vervalt de kiesdrempel. Die Linke kregen 39 van de 736 zetels toebedeeld.

Vanaf 2022 begonnen binnen Die Linke steeds meer meningsverschillen te ontstaan. Het progressieve standpunt ten aanzien van migratie werd door verschillende leden ter discussie gesteld, net als de partijlijn rond de Russische invasie van Oekraïne (de partij legde de verantwoordelijkheid van deze oorlog weliswaar bij Rusland, maar stemde tegen Duitse wapenleveringen aan Oekraïne). In oktober 2023 kondigde Sahra Wagenknecht aan per direct met nog negen parlementariërs uit de Bondsdagfractie van Die Linke te stappen en de nieuwe beweging Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) op te richten. Wagenknecht verklaarde een andere, sociaal-conservatieve en nationalistischere koers te willen varen om te concurreren met de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD). Met deze stap verloren Die Linke cruciale zetels: de partij viel onder de grens van 37 zetels en raakte daarmee haar status als fractie kwijt. De partij vroeg daarop een groepsstatus aan, waarmee een deel van de debatrechten en financiële steun behouden kon worden.^[3]

De BSW werd in januari 2024 officieel opgericht en voor Die Linke een geduchte concurrent. Bij deelstaatverkiezingen later dat jaar leden Die Linke forse verliezen, ten gunste van de partij van Wagenknecht. In Thüringen moesten Die Linke hun plaats in de regering na tien jaar afstaan aan de BSW en in Brandenburg behaalde de partij zelfs (voor de eerste keer in een Oost-Duitse deelstaat) geen enkele zetel.

Die Linke is democratisch-socialistisch. Er zijn verschillende stromingen binnen de partij, variërend van communistisch tot centrumlinks. De partij had lange tijd geen gedetailleerd verkiezingsprogramma, maar bij de fusie in 2007 was wel een document met de politieke hoofdpunten opgesteld. Het officiële partijprogramma werd in oktober 2011 goedgekeurd. Op financieel-economisch gebied streven Die Linke meer solidariteit en herverdeling van inkomsten na. Dit willen zij doen door arbeiders meer zelfbeschikking te geven, belastingverhogingen voor rijke bedrijven en particulieren, het tegengaan van privatiseren en de introductie van een minimumloon.

De partij is een sterk voorstander van Europese samenwerking. Ook streeft de partij naar een betere democratisering van de Europese instellingen. Daarom is zij ook tegen het Verdrag van Lissabon. Die Linke vindt dat er een sterkere rol in de internationale politiek moet zijn weggelegd voor de Verenigde Naties. Ook hekelt zij elke vorm van militarisme. Zij keerde zich tegen de oorlog in Afghanistan.

• De partij werd vanaf de oprichting in 2007 vanwege haar programmapunten door de Duitse veiligheidsdienst (Bundesamt für Verfassungsschutz) ingeschaald als extremistisch en in de gaten gehouden. De veiligheidsdienst houdt toezicht op organisaties die een bedreiging vormen voor de vrijheid en democratie (zoals deze zijn vastgelegd in de Duitse grondwet) en brengt hier jaarlijks een rapport over uit. Die Linke stonden zowel op federaal niveau als in verschillende deelstaten onder observatie. Aanleiding hiervoor was het 'stellen van de systeemvraag', de vraag naar eigendoms- en machtsverhoudingen.^[4] Vooral het marxistisch-leninistische Communistisch Platform werd genoemd als een mogelijke bedreiging. Sinds 2014 is de observatie van Bondsdagleden door de BfV opgeheven.^[5]
• Voormalig Bondsdaglid Lutz Heilmann was voorheen in dienst van de Stasi. Om bepaalde aspecten rond zijn persoon te verhullen voerde hij in 2008 een kort geding tegen de Duitse chapter van Wikimedia. Door de rechterlijke uitspraak werd de link van de website www.wikipedia.de naar de Duitstalige wikipedia (de.wikipedia.org) gedurende het weekend van 15 en 16 november 2008 tijdelijk verwijderd.

Die Linke kenmerkt zich door een aantal interne stromingen, meestal platformen of fora genoemd;

• Communistisch Platform (Kommunistische Plattform, KPF); is oorspronkelijk gevormd als een deel van de PDS. Het is minder kritisch ten aanzien van de Duitse Democratische Republiek dan andere groepen, en het heeft orthodoxe marxistische posities. Een "strategische doelstelling" van het KPF is "een nieuwe socialistische samenleving bouwen, met behulp van de positieve ervaringen van echt socialisme en het leren van fouten".^[6] Op mei 2008 had het platform ongeveer 961 leden^[7] - ongeveer 1% van alle leden van Die Linke.
• Antikapitalistisch Links (Antikapitalistische Linke); vertegenwoordigt de leden die kritisch zijn ten aanzien van deelname aan coalitieregeringen. Zij zijn van mening dat regeringsdeelname afhankelijk dient te zijn van een aantal minimumcriteria, waaronder geen privatiseringen, geen betrokkenheid bij oorlogen en geen bezuinigingen op de sociale uitgaven. De groepering wil de partij stevig positioneren tegen elke vorm van het kapitalisme. Prominente vertegenwoordigers van deze groep waren onder meer Sahra Wagenknecht, Tobias Pflüger, Cornelia Hirsch en Ulla Jelpke.
• Socialistisch Links (Sozialistische Linke)
• Netzwerk Reformlinke
• Emanzipatorische Linke
• Forum demokratischer Sozialismus

Het partijvoorzitterschap van Die Linke wordt gelijktijdig bekleed door een zowel een vertegenwoordiger uit het westen als uit het oosten van Duitsland.

Die Linke leverden eenmaal de minister-president van een deelstaat: tussen 2014 en 2024 leidde Bodo Ramelow de regering van Thüringen.

Die Linke behaalden de volgende resultaten bij de verkiezingen voor de Bondsdag:

In 7 van de 16 Duitse deelstaten zijn Die Linke vertegenwoordigd in het deelstaatparlement (in de meeste gevallen de Landdag genoemd). Bij de meest recente deelstaatverkiezingen behaalde de partij de volgende resultaten:

Deelstaat	Jaar	Percentage	Zetels	Positie na verkiezingen
Baden-Württemberg	2021	3,6%	0 / 154	niet vertegenwoordigd
Beieren	2023	1,5%	0 / 203	niet vertegenwoordigd
Berlijn	2023	12,2%	22 / 159	oppositie
Brandenburg	2024	3,0%	0 / 88	niet vertegenwoordigd
Bremen	2023	10,9%	10 / 87	coalitieregering (met SPD en B'90/Grüne)
Hamburg	2020	9,1%	13 / 123	oppositie
Hessen	2023	3,1%	0 / 133	niet vertegenwoordigd
Mecklenburg-Voor-Pommeren	2021	9,9%	9 / 79	coalitieregering (met SPD)
Nedersaksen	2022	2,7%	0 / 146	niet vertegenwoordigd
Noordrijn-Westfalen	2022	2,1%	0 / 195	niet vertegenwoordigd
Rijnland-Palts	2021	2,5%	0 / 101	niet vertegenwoordigd
Saarland	2022	2,6%	0 / 51	niet vertegenwoordigd
Saksen	2024	4,5%	6 / 120	oppositie
Saksen-Anhalt	2021	11,0%	12 / 97	oppositie
Sleeswijk-Holstein	2022	1,7%	0 / 69	niet vertegenwoordigd
Thüringen	2024	13,1%	12 / 88	oppositie

Die Linke behaalden de volgende resultaten bij de verkiezingen voor het Europees Parlement:

Op Europees niveau behoren Die Linke tot de partij Europees Links. De volgende Linke-politici dienden als partijvoorzitter van Europees Links:

• Lothar Bisky (2007–2010)
• Gregor Gysi (2016–2019)
• Heinz Bierbaum (2019–2022)

In het Europees Parlement maken Die Linke deel uit van de Linkse Fractie. De volgende Linke-politici dienden als fractievoorzitters:

• Lothar Bisky (2009–2012)
• Gabi Zimmer (2012–2019)
• Martin Schirdewan (sinds 2019, co-voorzitter)

• Officiële website

Zie de categorie Die Linke van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.