Diest

Stad in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Leuven
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	58,72 km² (2022) 72,72% 11,18% 16,1%
Coördinaten	50° 59' NB, 5° 3' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	24.971 (01/01/2024) 49,34% 50,66% 425,27 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 17,33% 58,64% 24,02%
Buitenlanders	7,36% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Geert Cluckers (DDS)
Bestuur	DDS (CD&V), N-VA, Groen
Zetels Iedereen Diest DDS (CD&V) N-VA Groen Vlaams Belang NU	27 10 9 4 1 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen	22.475 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad	6,31% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 3290 3290 3290 3290 3293 3294	Deelgemeente Diest Deurne Schaffen Webbekom Kaggevinne Molenstede
Zonenummer	013 - 011
NIS-code	24020
Politiezone	Demerdal-Dsz
Hulpverlenings­zone	Oost Vlaams-Brabant
Website	www.diest.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Leuven in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal    België

Diest is een stad in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. Het is gelegen aan de Demer op de grens van het Hageland en de Kempen. De gemeente grenst in het oosten aan de provincie Limburg. Het stadscentrum gaat terug tot in de middeleeuwen. Diest is een Oranjestad door de historische band met het huis Nassau.^[1]

Hoewel het moeilijk te bepalen is wanneer de eerste mensen zich in Diest bevinden, vindt men tal van gebruiksvoorwerpen uit het neolithicum (3000 tot 1500 voor Christus) in de bodem terug.

In de IJzertijd, de tijd van de Kelten in de streek, vinden de naam Diest en Demer hun oorsprong.^[bron?] De Indo-Germaanse stam "Dheus", hetgeen goddelijk of heilig betekent, en het achtervoegsel "-t", hetgeen nederzetting betekent, vormen Diest. Demer zou afkomstig zijn van het woord "tam", hetgeen donker betekent, en "ara", hetgeen water betekent. Opmerkelijk is het feit dat de bijrivieren van de Demer met hun naam ook verwijzen naar de donkere kleur van het water, het Zwartwater en de Zwartebeek.^[2]

Diest was een graafschap van het Karolingische rijk.^[bron?] De stad dankte haar groei aan haar gunstige ligging: Diest lag langs de handelsweg Brugge-Keulen en aan de rivier de Demer.

In 1229 kreeg Diest stadsrechten van hertog Hendrik I van Brabant.

In de 14e en 15e eeuw leefden de inwoners in grote welstand door een drukbezochte landbouwmarkt, graan- en veemarkten, maar vooral door de lakennijverheid en -handel. Het Diestse laken was op bijna alle grote West-Europese markten te koop.

Diest behoorde toe aan Maria van Loon-Heinsberg, die afstamde van de graven van Loon. Na haar huwelijk in 1440 met Jan IV van Nassau werd Diest deel van het graafschap Nassau-Dillenburg. In 1499 kwam Diest door ruil in het bezit van Engelbrecht II van Nassau, graaf van Nassau. Van zijn blijde intrede is een uitgebreide beschrijving bewaard.^[3] Een van zijn opvolgers, René van Chalon, voerde ook de titel Prins van Oranje. Zo bleef Diest bezit van het huis Oranje-Nassau tot 1795, toen de Zuidelijke Nederlanden bij Frankrijk werden aangehecht. De oudste zoon van Willem van Oranje, Filips Willem, ligt er begraven in de Sint-Sulpitiuskerk. Heden ten dage voert koning Willem-Alexander der Nederlanden nog steeds de adellijke titel Baron van Diest (zie Titels Nederlandse koninklijke familie).

Door haar ligging bij de Demer, op de grens van het hertogdom Brabant en het prinsbisdom Luik en de connecties met Oranje-Nassau werd de stad vaak belegerd, geplunderd en verwoest. In 1572 nam Willem van Oranje Diest in tijdens zijn tweede invasie, maar nog in hetzelfde jaar kreeg Don Frederik de stad weer in handen. In 1635 bezetten de Republiek der Verenigde Nederlanden en Frankrijk de stad, met de bedoeling de Zuidelijke Nederlanden onder elkaar te verdelen, maar dit mislukte. Tussen 1701 en 1705 kreeg Diest te maken met Franse, Staatse en Spaanse bezetting.

Onder de Oostenrijkers (1713-1790) herstelde de stad zich. Er werd weer volop handel gedreven en bier gebrouwen. Ook hier was de Habsburgse monarchie niet populair en zagen velen de Fransen in 1792 als bevrijders. Zij gingen nog veel verder dan de Oostenrijkers met de repressie van het katholicisme, het invoeren van de conscriptie en het afschaffen van het ancien régime. Als gevolg hiervan brak de Boerenkrijg uit in 1798.

Het boerenleger bezette vier dagen de stad die de Fransen omsingeld hielden. Het grootste deel van het boerenleger kon via een noodbrug over de Demer ontsnappen en het onverdedigde stadje werd nog maar eens, ditmaal door de Sansculotten, geplunderd.

Tussen 1815 en 1830 volgde de Nederlandse periode. Tussen 1837 en 1853 werd Diest voorzien van nieuwe wallen en versterkingen. Deze fortificaties waren al verouderd bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

Pas in 1929 kreeg de stad zeggenschap over de vroegere fortificaties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een groot deel van het nog resterende gedeelte afgebroken. Beide wereldoorlogen veroorzaakten in Diest geen grote schade.

De Citadel van Diest huisvestte tijdens de Tweede Wereldoorlog een opleidingsschool van het Nationalsozialistische Kraftfahrkorps (NSKK), een paramilitaire vervoerorganisatie van de Duitse nazipartij. Niet alleen Vlaamse, maar ook Nederlandse vrijwilligers werden er opgeleid tot chauffeur of bijrijder.^[4]

Van 1953 tot 2011 was het Eerste Bataljon Parachutisten gevestigd in de citadel.

Op 1 januari 1971 werd de gemeente Webbekom opgeheven en bij Diest gevoegd. Op 1 januari 1977 fuseerde Diest met Deurne, Kaggevinne, Molenstede en Schaffen.

De gemeente telt naast Diest zelf nog volgende deelgemeenten:

Aangrenzende gemeenten
Zichem		Tessenderlo (Limb)		Beringen (Limb)
Scherpenheuvel				Lummen (Limb)
Bekkevoort		Kortenaken		Halen (Limb)

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Diest voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De Gasthuisapotheek van het Sint-Elisabethgasthuis
• De Sint-Sulpitiuskerk
• De Onze-Lieve-Vrouwekerk
• De Sint-Janskerk
• De Kruisherenkerk of Sint-Barbarakerk
• Het Stadsmuseum De Hofstadt, in de kelders van het stadhuis
• De Lakenhal
• Het Begijnhof van Diest (UNESCO-werelderfgoed)
• De Allerheiligenkapel
• De Onze-Lieve-Vrouw-van-Bijstandkapel
• Het Cellebroedersklooster
• Het Bogaardenklooster
• Het Grauwzustersklooster
• De vestingwerken van Diest, waaronder de citadel, het Leopoldfort en de Schaffense Poort
• Het Hof van Nassau nabij het Warandepark
• Refugehuis Het Spijker
• Het Refugehuis van Averbode
• Het Refugehuis De Witte Engel
• Het Refugehuis van de abdij van Rothem
• Het Refugehuis van de Oratorianen van Scherpenheuvel
• Het Refugehuis van de Teutoonse Orde
• Oude huizen zoals In de Palmboom en De Drie Kronen (Koning Albertstraat), Het Dambord (hoek Ketelstraat en Schotelstraat), De Fortuyn (Felix Moonsstraat) en De Roskam (hoek Allerheiligenberg en Egide Alenusstraat)
• De Ezeldijkmolen op de Demer
• De Lindenmolen, op de stadswallen
• Het Monument aan de Weerstand
• Het zwembad, oorspronkelijk het paviljoen van chocoladefabrikant Jacques op Expo 58

Diest ligt op de grens van Hageland en de Zuiderkempen. Ten noorden van Diest stroomt het Zwart Water en in Diest stroomt de Demer. De stad ligt op een hoogte van ongeveer 28 meter. In de omgeving vindt men enkele getuigenheuvels. Ten oosten van de kerk ligt het natuurgebied Webbekoms Broek.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen: NIS; Opmerking: 1831 tot en met 1981=volkstellingen, 1990 en later= inwonertal op 1 januari

KFC Diest is een voetbalploeg uitkomend in de nationale reeksen en speelde vroeger in de eerste klasse van België.

Diest kent ook twee voetbalclubs gelegen in de deelgemeenten die uitkomen in de provinciale reeksen: SK Deurne en Sparta Schaffen.

De atletiekclub ROBA heeft een kern gelegen in Diest.

De Koninklijke Tennisclub is een tennisclub gelegen in Diest.

Het Stedelijk Sportstadion De Warande is gebouwd in 1946 en biedt plaats voor 8000 toeschouwers. Het is de thuisbasis van voetbalclub KFC Diest en de Diestse Atletiekclub.

In Diest bevindt zich het cultureel centrum Den Amer, waar onder andere veel professionele theatergezelschappen optreden bij hun tournees.^[bron?] Nabij het Webbekoms Broek bevindt zich het Provinciaal Recreatiedomein De Halve Maan.

• 's Woensdags is er op de Grote Markt en in de Koning Albertstraat van 8 uur tot 12.30 uur een markt.
• Elke eerste zondag van de maand is er boekenbeurs op het Begijnhof.
• Op Hemelvaartsdag gaat er op het Begijnhof een antiek- en curiosamarkt door.
• Op 1 november jaarmarkt en Allerheiligenbegankenis.
• Op 11 november opendeurdag van het Fort Leopold.

Het college van burgemeester en schepenen bestond uit de burgemeester en 7 schepenen. Burgemeester was Jan Laurys (DDS). De coalitie bestond uit DDS en sp.a-Groen. Samen vormden ze de meerderheid met 14 op 27 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad was Jan Laurys (DDS) (2007-2018).

Het college van burgemeester en schepenen bestaat uit de burgemeester en 6 schepenen. Burgemeester is Christophe De Graef (Open Diest). De coalitie bestaat uit DDS en Open Diest. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 27 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad is Erwin Jennes (DDS) (2019-heden).

De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
(*) 1976: PVDA (0,73%), DVP (1,72%) / 1994: LISA / 2000: Vivant / 2012: D EN D

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Diest of een andere significante band met de stad hebben:

• Jan van den Dale (ca. 1460-1522), rederijker en schilder
• Nicolaes Cleynaerts (1493-1542), humanist (standbeeld op de markt)
• Jan Berchmans (1599-1621), jezuïet
• Franciscus Lijftocht (1638-1683), dichter en augustijn
• Louis Cruls (1848-1908), astronoom en onderzoeker
• Desiré Duwaerts (1850-1901), beeldhouwer
• E.H. Felix Moons (1869-1918) priester en oorlogsheld (de straat waar zijn geboortehuis staat werd in 1919 de Felix Moonsstraat)
• Mark Macken (1913-1977), beeldhouwer
• Omer Vanaudenhove (1913-1994), minister van staat
• Dré Steemans (1954-2009), Felice, radio- en televisiepresentator
• Emile Degelin (1926-2017), film- en televisieregisseur, filmproducent, filmeditor en -docent, scenarioschrijver en schrijver
• Bob Stouthuysen (1929), bestuurder
• Marc van den Abeelen (1945), politicus
• René Vlaeyen (1947), televisieproducent
• Liliane Saint-Pierre (1948), zangeres
• Dree Peremans (1949-2022), schrijver en radiomaker
• Felix Alen (1950-2021), kok
• Geert de Jong (1951), actrice
• Luc Vankrunkelsven (1956-2023), norbertijn en landbouwpublicist
• Guy Swinnen (1960), frontman van The Scabs
• Bruno Versavel (1968), profvoetballer
• Marleen Renders (1968), atlete
• Kathleen Vandenhoudt (1969), zangeres
• Mario Aerts (1974), wielrenner
• Timmy Simons (1976), voetballer
• Jorunn Bauweraerts (1979), zangeres van de folkgroep Laïs
• Marieke Vervoort (1979-2019), paralympisch atlete
• Bert Leenaerts (1980), atleet
• Andreas Smout (1990), atleet
• Dylan Teuns (1992), wielrenner

Diest maakt samen met de Nederlandse steden Breda, Buren en Steenbergen, de Duitse stad Dillenburg en de Franse stad Orange deel uit van de Unie van Oranjesteden.

• 
  Sint-Sulpitiuskerk
• 
  Geboortehuis van Jan Berchmans
• 
  Ingang van het begijnhof
• 
  Begijnhof

Kaggevinne, Assent, Webbekom, Schaffen, Okselaar, Molenstede

• Website van de stad
• Geschiedenis en Erfgoed op Diest Online
• Webpagina's over Diest op dbnl
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Zie de categorie Diest van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.