Verkiezingen voor het Europees Parlement 2009 in Nederland

Europese Parlementsverkiezingen 2009
	Het Europees Parlement in Brussel
Datum	4 juni 2009
Land	Nederland
Te verdelen zetels	25 (26 na Verdrag van Lissabon)
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek ; Nederland

Op 4 juni 2009 vonden in Nederland verkiezingen plaats voor de zittingsperiode 2009-2014 van het Europees Parlement. Voor Nederland waren bij deze verkiezingen 25 zetels in het Europees Parlement beschikbaar, twee minder dan bij de verkiezingen in 2004.

Bij deze verkiezingen ontbrak de inmiddels opgeheven partij Europa Transparant, die bij de Europese Parlementsverkiezingen in 2004 twee zetels in de wacht sleepte met 7,3% van de Nederlandse stemmen.

De Europese Commissie had graag gezien dat de verkiezingsuitslagen van 4 juni pas bekend waren gemaakt op zondagavond 7 juni, zodra ook in alle andere lidstaten de stembussen waren gesloten, om de stemmingen in overige lidstaten niet te beïnvloeden. Daar hield men zich in Nederland niet aan; het land werd daarvoor ter verantwoording geroepen.

De uitslagen van deze verkiezingen werden wel trager bekend dan bij voorgaande verkiezingen, doordat er weer met het traditionele stempotlood gekozen werd, omdat was gebleken dat de stemcomputers die in Nederland bij vorige verkiezingen gebruikt waren niet voldoende fraudebestendig waren.

Nederlandse Antillen en Aruba

Voor het eerst konden ook inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen stemmen voor het Europees Parlement. Sinds 1985 hadden alle Nederlandse staatsburgers die in andere landen al kiesrecht gekregen voor landelijke verkiezingen, maar de inwoners van de Nederlandse Antillen en Aruba waren hiervan uitgesloten, anders dan bijvoorbeeld Nederlanders die net over de grens in het Franse deel van Sint-Maarten woonden. Het Europees Hof had echter in 2006 bepaald dat dit onderscheid wat de Europese verkiezingen betreft ongeoorloofd was.^[1] Daarom was de Kieswet in 2008 gewijzigd: voortaan kon men ook van Aruba of de Antillen een briefstem uitbrengen.^[2]

Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009. De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%.

Deelnemende partijen

De geldigheid van de ingediende kandidatenlijsten werd op 27 april 2009 door de Kiesraad vastgesteld.^[3]

Lijst^[4]	Partij^[5]	Lijsttrekker	Europese partij	Europese fractie
1^[6]	Christen-Democratisch Appèl	Wim van de Camp	EVP	EVP
2^[7]	Partij van de Arbeid	Thijs Berman	PES	S&D
3^[8]	Volkspartij voor Vrijheid en Democratie	Hans van Baalen	ALDE	ALDE
4^[7]	GroenLinks	Judith Sargentini	EGP	Groenen/EVA
5	Socialistische Partij	Dennis de Jong		GUE/NGL
6^[6]	ChristenUnie-SGP^[9]	Peter van Dalen	ECPM	ECH / EVD^[10]
7^[8]	Democraten 66	Sophie in 't Veld	ALDE	ALDE
8	Newropeans	Arno Uijlenhoet
9	Europa Voordelig! & Duurzaam	Frank Neumann
10	Solidara	Düzgün Yildirim
11	Partij voor de Dieren	Natasja Oerlemans
12	Europese Klokkenluiders Partij	Joeri Wiersma
13	De Groenen	Otto ter Haar
14	Partij voor de Vrijheid	Barry Madlener		geen
15	Liberaal Democratische Partij	Sammy van Tuyll
16	Partij voor Europese Politiek	Nees Pellikaan
17	Libertas Nederland	Eline van den Broek

Uitslag

Opkomst en kiesdeler

	2004		2009
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	12.168.878		12.445.497
Niet opgekomen	7.391.757	60,74^[11]	7.871.754	63,25^[11]
Opkomst	4.777.121	39,26^[11]	4.573.743	36,75^[11]
Ongeldig/blanco	11.444	0,24^[12]
Ongeldige stemmen			9.866	0,22^[12]
Blanco stemmen			10.013	0,22^[12]
Geldige stemmen	4.765.677	99,76^[12]	4.553.864	99,57^[12]
Kiesdeler^[13]	176.506	-	182.155	-

Verkiezingsuitslag en zetelverdeling naar partijen

De definitieve verkiezingsuitslag werd op 11 juni 2009 door de Kiesraad bekendgemaakt.^[14]

Partij^[5]	2004			2009			verschil
Partij^[5]	# stemmen	%^[15]	zetels	# stemmen	%^[15]	zetels	%	zetels
Christen-Democratisch Appèl	1.164.431	24,43	7	913.233	20,05	5	-4,38	-2
Partij voor de Vrijheid	-	-	-	772.746	16,97	4/5^[16]	+16,97	+4/5^[16]
Partij van de Arbeid	1.124.549	23,60	7	548.691	12,05	3	-11,55	-4
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie	629.198	13,20	4	518.643	11,39	3	-1,81	-1
Democraten 66	202.502	4,25	1	515.422	11,32	3	+7,07	+2
GroenLinks	352.201	7,39	2	404.020	8,87	3	+1,48	+1
Socialistische Partij	332.326	6,97	2	323.269	7,10	2	+0,13	0
ChristenUnie-SGP^[9]	279.880	5,87	2	310.540	6,82	2	+0,95	0
Partij voor de Dieren	153.432	3,22	0	157.735	3,46	0	+0,24	0
Europese Klokkenluiders Partij	-	-	-	21.448	0,47	0	+0,47	0
Newropeans	-	-	-	19.840	0,44	0	+0,44	0
Libertas Nederland	-	-	-	14.612	0,32	0	+0,32	0
Liberaal Democratische Partij	-	-	-	10.757	0,24	0	+0,24	0
De Groenen	-	-	-	8.517	0,19	0	+0,19	0
Solidara	-	-	-	7.533	0,17	0	+0,17	0
Europa Voordelig! & Duurzaam	-	-	-	4.431	0,10	0	+0,10	0
Partij voor Europese Politiek	-	-	-	2.427	0,05	0	+0,05	0
Europa Transparant	349.156	7,33	2	-	-	-	-7,33	-2
Overige partijen in 2004	178.002	3,73	0	-	-	-	-3,73	0
totaal	4.765.677	100	27	4.553.864	100	25/26^[16]	0	-2/-1^[16]

Gekozen leden

Twee kandidaten overschreden de voorkeurdrempel met doorbreking van de lijstvolgorde: Ria Oomen (CDA) en Geert Wilders (PVV). Wilders nam zijn benoeming niet aan; in de ontstane vacature werd vervolgens Laurence Stassen benoemd.

Splitsing ChristenUnie-SGP

Twee weken na het bekend worden van de uitslag gingen de partijen ChristenUnie en SGP, die een gezamenlijke lijst hadden gevoerd, uit elkaar. Zij hadden samen met onder meer de Britse Conservatieven een nieuwe fractie gevormd, de Europese Conservatieven en Reformisten, maar de Britten zagen een breekpunt in het standpunt van de SGP over vrouwen in bestuursfuncties (waar die partij afwijzend tegenover stond). Uiteindelijk koos de SGP-afgevaardigde, Bas Belder, voor een andere nieuwe fractie (Europa van Vrijheid en Democratie), die ook de Britse UK Independence Party en het Italiaanse Lega Nord herbergde.

Extra zetel in 2011

Na de ratificatie van het Verdrag van Lissabon werd een 26ste zetel voor Nederland, op een totaal van 754 zetels, per 15 december 2011 ingevuld. Deze zetel werd toegewezen aan de PVV.

Zie ook

Commons heeft mediabestanden in de categorie Europese Parlementsverkiezingen 2009 in Nederland.

Historische zetelverdeling Nederlandse afvaardiging Europees Parlement

Externe link

Verkiezingsprogramma's 2009 bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen

Noten

↑ Europees Hof (grote kamer) 12 september 2006, C-300/04, ECLI:EU:C:2006:545 (M. G. Eman en O. B. Sevinger tegen het College van burgemeester en wethouders van Den Haag, op een verzoek om een prejudiciële beslissing van de Nederlandse Raad van State).
↑ [Wet van 30 oktober 2008 tot wijziging van de Kieswet in verband met het verlenen van het kiesrecht voor de verkiezing van de leden van het Europees Parlement aan alle Nederlanders die in de Nederlandse Antillen en Aruba woonachtig zijn https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2008-475.html]. N.B. Er is geen onderscheid tussen Nederlands staatsburgers op grond van afkomst (bijv. Nederlands of Antilliaans), het ging en gaat dus alleen om de woonplaats.
↑ Geldigheid kandidatenlijsten Europees Parlement vastgesteld op www.kiesraad.nl. Gearchiveerd op 24 mei 2022.
↑ Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.
↑ ^a ^b Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet en in de officiële uitslag.
↑ ^a ^b Lijstverbinding van CDA en ChristenUnie-SGP
↑ ^a ^b Lijstverbinding van PvdA en GroenLinks
↑ ^a ^b Lijstverbinding van VVD en D66
↑ ^a ^b Deze geregistreerde aanduiding was een gemeenschappelijke aanduiding van ChristenUnie en SGP.
↑ De ChristenUnie was aangesloten bij de fractie van de ECH, de SGP bij de fractie van de EVD.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal kiesgerechtigden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e % van het aantal uitgebrachte stemmen.
↑ In 2004 op basis van 27, in 2009 op basis van 25 verkiesbare zetels.
↑ Uitslag verkiezing van de leden van het Europees Parlement van 4 juni 2009 op www.verkiezingsuitslagen.nl. Gearchiveerd op 5 april 2023.
↑ ^a ^b % van het aantal geldige stemmen.
↑ ^a ^b ^c ^d Na de ratificatie van het Verdrag van Lissabon in 2011 viel de extra zetel voor Nederland toe aan de PVV.

[1] Europees Hof (grote kamer) 12 september 2006, C-300/04, ECLI:EU:C:2006:545 (M. G. Eman en O. B. Sevinger tegen het College van burgemeester en wethouders van Den Haag, op een verzoek om een prejudiciële beslissing van de Nederlandse Raad van State).

[2] [Wet van 30 oktober 2008 tot wijziging van de Kieswet in verband met het verlenen van het kiesrecht voor de verkiezing van de leden van het Europees Parlement aan alle Nederlanders die in de Nederlandse Antillen en Aruba woonachtig zijn https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2008-475.html]. N.B. Er is geen onderscheid tussen Nederlands staatsburgers op grond van afkomst (bijv. Nederlands of Antilliaans), het ging en gaat dus alleen om de woonplaats.

[3] Geldigheid kandidatenlijsten Europees Parlement vastgesteld op www.kiesraad.nl. Gearchiveerd op 24 mei 2022.

[4] Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.

[naamgeving-5] Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet en in de officiële uitslag.

[cda-cu-sgp-6] Lijstverbinding van CDA en ChristenUnie-SGP

[pvda-gl-7] Lijstverbinding van PvdA en GroenLinks

[vvd-d66-8] Lijstverbinding van VVD en D66

[cu-sgp-2009-9] Deze geregistreerde aanduiding was een gemeenschappelijke aanduiding van ChristenUnie en SGP.

[10] De ChristenUnie was aangesloten bij de fractie van de ECH, de SGP bij de fractie van de EVD.

[kiesgerechtigden-11] % van het aantal kiesgerechtigden.

[opkomst-12] % van het aantal uitgebrachte stemmen.

[13] In 2004 op basis van 27, in 2009 op basis van 25 verkiesbare zetels.

[14] Uitslag verkiezing van de leden van het Europees Parlement van 4 juni 2009 op www.verkiezingsuitslagen.nl. Gearchiveerd op 5 april 2023.

[geldig-15] % van het aantal geldige stemmen.

[lissabon-16] Na de ratificatie van het Verdrag van Lissabon in 2011 viel de extra zetel voor Nederland toe aan de PVV.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]