Een historicus of historica (ook wel: geschiedwetenschapper, historiograaf of geschiedkundige) is iemand die historisch onderzoek verricht en hierover publiceert.

De persoon in kwestie heeft een universitaire opleiding voltooid en ten minste de academische graad van master of doctorandus (drs.) behaald, in tegenstelling tot de amateurhistoricus die zich met historisch onderzoek bezighoudt en hiervan verslag doet in publicaties en geen wetenschappelijke opleiding heeft genoten. Een uitzondering op dit laatste vormt degene die - op grond van eigen verdiensten op het terrein van historisch onderzoek en geschiedschrijving - aan een universiteit een eredoctoraat (doctoraat honoris causa) heeft ontvangen.

Historici zijn vaak gespecialiseerd in een bepaald thema of tijdperk.

• Per tijdperk: historici uit de oudheid, mediëvisten, moderne historici, hedendaagse historici.
• Per onderwerp: bijvoorbeeld sociaalhistoricus, mentaliteitshistoricus, cultuurhistoricus, militair historicus, economisch historicus of boekhistoricus.
• Per regio: Byzantinisten, Americanisten.

Er zijn historici die bewust subjectieve beschrijvingen geven van historische verschijnselen, bijvoorbeeld om het verhaal te verlevendigen. Een voorbeeld is de Herfsttij der Middeleeuwen van Johan Huizinga.

Andere historici zijn theoretisch ingesteld en maken grondige analyses van historische gebeurtenissen waarbij geprobeerd wordt de grote lijnen van de geschiedenis te ontrafelen. Een voorbeeld is het boek De mechanisering van het wereldbeeld van Eduard Jan Dijksterhuis. Leopold von Ranke was in de negentiende eeuw de eerste historicus die streefde naar het weergeven van geschiedenis 'zoals het echt geweest' (wie es eigentlich gewesen) is.

Met de term historicus wordt iemand bedoeld die aan een universiteit een academische graad van ten minste master of doctorandus in de geschiedwetenschappen behaald heeft. In het bijzonder geldt dit voor degene, die daarna ook actief werkzaam is op het gebied van de geschiedwetenschap, geschiedenisonderwijs en geschiedschrijving. Soms wordt ook de term historica gebezigd wanneer verwezen wordt naar een vrouwelijk historicus.

• Geschiedschrijving
• Lijst van geschiedkundigen
• Lijst van Belgische geschiedkundigen
• Lijst van Nederlandse geschiedkundigen
• Lijst van oudhistorici
• Lijst van wetenschapshistorici

• Historicus in de Nederlandse Nationale Beroepengids

Zie de categorie Historians van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.