Het chemisch element jodium of jood (I), met een atoommassa van 126,90447(3) u, bezit 1 stabiele isotoop: 127I. Het is tevens de enige in de natuur voorkomende isotoop van dit element, waardoor het valt onder de mononuclidische elementen. De 36 radio-isotopen zijn onstabiel en hebben een relatief korte halveringstijd (de meeste minder dan een seconde).
De kortst levende isotoop van jodium is 109I, met een halfwaardetijd van ongeveer 103 microseconden. De langstlevende is 129I, met een halfwaardetijd van 15,7 miljoen jaar. Van deze isotoop komen op Aarde sporen voor, maar deze zijn van kosmogene of humane oorsprong (als gevolg van vroege experimenten met radioactief verval).
Toepassing in de geneeskunde
Vier isotopen van jodium, te weten 123I, 124I, 125I en 131I, worden aangewend in de nucleaire geneeskunde als radioactieve tracer en bij behandelingen. Deze isotopen worden industrieel vervaardigd.
Jodium-131
Jodium-131 is een isotoop die veelvuldig gevormd wordt bij kernsplijting in kernreactoren. Als gevolg van de vluchtigheid, korte halfwaardetijd (omtrent 8 dagen) en hoge abundantie in splijtingsproducten, is deze isotoop (samen met de kortlevende isotoop 132I) verantwoordelijk voor het grootste deel van radioactieve contaminatie gedurende de eerste week na een kernramp in een kerninstallatie. Vanwege het risico op kanker wordt jodiumprofylaxe toegepast: men kan zich tegen gevaarlijke jodiumisotopen beschermen door het stabiele jodiumisotoop te slikken.
Een ramp waarbij jodium-131 in grote mate vrijkwam, was de kernramp van Fukushima in maart 2011.
Jodium-135
De isotoop 135I bezit een halfwaardetijd van minder dan 7 uur, hetgeen te kort is om in de biologie of geneeskunde gebruikt te worden. Bovendien is het vervalproduct ervan xenon-135 (135Xe), dat bekendstaat als het krachtigste neutronenabsorbens.
Overzicht
Nuclide | Z (p) | N (n) | Isotopische massa (u) | Halveringstijd | Radioactief verval | VP | Kernspin | Isotopische verhouding (molfractie) |
Natuurlijk voorkomen (molfractie) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Excitatie-energie | |||||||||
108I | 53 | 55 | 107,94348(39) | 36(6) ms | α (90%) | 104Sb | (1) | ||
β+ (9%) | 108Te | ||||||||
p (1%) | 107Te | ||||||||
109I | 53 | 56 | 108,93815(11) | 103(5) µs | p (99,5%) | 108Te | (5/2+) | ||
α (0,5%) | 105Sb | ||||||||
110I | 53 | 57 | 109,93524(33) | 650(20) ms | β+ (83%) | 110Te | 1+ | ||
α (17%) | 106Sb | ||||||||
β+, p (11%) | 109Sb | ||||||||
β+, α (1,09%) | 106Sn | ||||||||
111I | 53 | 58 | 110,93028(32) | 2,5(2) s | β+ (99,91%) | 111Te | (5/2+) | ||
α (0,088%) | 107Sb | ||||||||
112I | 53 | 59 | 111,92797(23) | 3,42(11) s | β+ (99,01%) | 112Te | |||
β+, p (0,88%) | 111Sb | ||||||||
β+, α (0,104%) | 108Sn | ||||||||
α (0,0012%) | 108Sb | ||||||||
113I | 53 | 60 | 112,92364(6) | 6,6(2) s | β+ (100%) | 113Te | 5/2+ | ||
α (3,3 × 10−7%) | 109Sb | ||||||||
β+, α | 109Sn | ||||||||
114I | 53 | 61 | 113,92185(32) | 2,1(2) s | β+ | 114Te | 1+ | ||
β+, p (zelden) | 113Sb | ||||||||
114mI | 265,9(5) keV | 6,2(5) s | β+ (91%) | 114Te | (7) | ||||
IT (9%) | 114I | ||||||||
115I | 53 | 62 | 114,91805(3) | 1,3(2) min | β+ | 115Te | (5/2+) | ||
116I | 53 | 63 | 115,91681(10) | 2,91(15) s | β+ | 116Te | 1+ | ||
116mI | 400(50) keV | 3,27(16) µs | (7−) | ||||||
117I | 53 | 64 | 116,91365(3) | 2,22(4) min | β+ | 117Te | 5/2+ | ||
118I | 53 | 65 | 117,913074(21) | 13,7(5) min | β+ | 118Te | 2− | ||
118mI | 190,1(10) keV | 8,5(5) min | β+ | 118Te | (7−) | ||||
IT (zelden) | 118I | ||||||||
119I | 53 | 66 | 118,91007(3) | 19,1(4) min | β+ | 119Te | 5/2+ | ||
120I | 53 | 67 | 119,910048(19) | 81,6(2) min | β+ | 120Te | 2− | ||
120m1I | 72,61(9) keV | 228(15) ns | (1+, 2+, 3+) | ||||||
120m2I | 320(15) keV | 53(4) min | β+ | 120Te | (7−) | ||||
121I | 53 | 68 | 120,907367(11) | 2,12(1) uur | β+ | 121Te | 5/2+ | ||
121mI | 2376,9(4) keV | 9,0(15) µs | |||||||
122I | 53 | 69 | 121,907589(6) | 3,63(6) min | β+ | 122Te | 1+ | ||
123I | 53 | 70 | 122,905589(4) | 13,2235(19) uur | β+ | 123Te | 5/2+ | ||
124I | 53 | 71 | 123,9062099(25) | 4,1760(3) dagen | β+ | 124Te | 2− | ||
125I | 53 | 72 | 124,9046302(16) | 59,400(10) dagen | EV | 125Te | 5/2+ | ||
126I | 53 | 73 | 125,905624(4) | 12,93(5) dagen | β+ (56,3%) | 126Te | 2- | ||
β− (44,7%) | 126Xe | ||||||||
127I | 53 | 74 | 126,904473(4) | stabiel | 5/2+ | 1,0000 | |||
128I | 53 | 75 | 127,905809(4) | 24,99(2) min | β− (93,1%) | 128Xe | 1+ | ||
β+ (6,9%) | 128Te | ||||||||
128m1I | 137,850(4) keV | 845(20) ns | 4− | ||||||
128m2I | 167,367(5) keV | 175(15) ns | 6− | ||||||
129I | 53 | 76 | 128,904988(3) | 1,57(4) × 107 jaar | β− | 129Xe | 7/2+ | sporen | |
130I | 53 | 77 | 129,906674(3) | 12,36(1) uur | β− | 130Xe | 5+ | ||
130m1I | 39,9525(13) keV | 8,84(6) min | IT (84%) | 130I | 2+ | ||||
β− (16%) | 130Xe | ||||||||
130m2I | 69,5865(7) keV | 133(7) ns | 6− | ||||||
130m3I | 82,3960(19) keV | 315(15) ns | - | ||||||
130m4I | 85,1099(10) keV | 254(4) ns | 6− | ||||||
131I | 53 | 78 | 130,9061246(12) | 8,02070(11) dagen | β− | 131Xe | 7/2+ | ||
132I | 53 | 79 | 131,907997(6) | 2,295(13) uur | β− | 132Xe | 4+ | ||
132mI | 104(12) keV | 1,387(15) uur | IT (86%) | 132I | (8−) | ||||
β− (14%) | 132Xe | ||||||||
133I | 53 | 80 | 132,907797(5) | 20,8(1) uur | β− | 133Xe | 7/2+ | ||
133m1I | 1634,174(17) keV | 9(2) s | IT | 133I | (19/2−) | ||||
133m2I | 1729,160(17) keV | ± 170 ns | (15/2−) | ||||||
134I | 53 | 81 | 133,909744(9) | 52,5(2) min | β− | 134Xe | 4+ | ||
134mI | 316,49(22) keV | 3,52(4) min | IT (97,7%) | 134I | 8− | ||||
β− (2,3%) | 134Xe | ||||||||
135I | 53 | 82 | 134,910048(8) | 6,57(2) uur | β− | 135Xe | 7/2+ | ||
136I | 53 | 83 | 135,91465(5) | 83,4(10) s | β− | 136Xe | (1−) | ||
136mI | 650(120) keV | 46,9(10) s | β− | 136Xe | (6−) | ||||
137I | 53 | 84 | 136,917871(30) | 24,13(12) s | β− (92,86%) | 137Xe | (7/2+) | ||
β−, n (7,14%) | 136Xe | ||||||||
138I | 53 | 85 | 137,92235(9) | 6,23(3) s | β− (94,54%) | 138Xe | (2−) | ||
β−, n (5,46%) | 137Xe | ||||||||
139I | 53 | 86 | 138,92610(3) | 2,282(10) s | β− (90%) | 139Xe | 7/2+ | ||
β−, n (10%) | 138Xe | ||||||||
140I | 53 | 87 | 139,93100(21) | 860(40) ms | β− (90,7%) | 140Xe | (3−) | ||
β− (9,3%) | 139Xe | ||||||||
141I | 53 | 88 | 140,93503(21) | 430(20) ms | β− (78%) | 141Xe | 7/2+ | ||
β−, n (22%) | 140Xe | ||||||||
142I | 53 | 89 | 141,94018(43) | ± 200 ms | β− (75%) | 142Xe | 2− | ||
β−, n (25%) | 141Xe | ||||||||
143I | 53 | 90 | 142,94456(43) | 100 ms | β− | 143Xe | 7/2+ | ||
144I | 53 | 91 | 143,94999(54) | 50 ms | β− | 144Xe | 1− |
Overzicht van isotopen per element
1 | 18 | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | H | 2 | Periodiek systeem | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | He | |||||||||
2 | Li | Be | De links verwijzen naar isotopen per element | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||
3 | Na | Mg | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Al | Si | P | S | Cl | Ar |
4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr |
5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe |
6 | Cs | Ba | ↓ | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn |
7 | Fr | Ra | ↓↓ | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og |
Lanthaniden | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | |||
Actiniden | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr |
- (en) R.B. Firestone, S.Y. Frank Chu & C.M. Baglin (1999) - Table of Isotopes (online versie van de cd-rom)
- (en) G. Audi, A.H. Wapstra, C. Thibault, J. Blachot & O. Bersillon (2003) - The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties, Nuclear Physics A, 729, pp. 3-128
- (en) J.R. de Laeter, J.K. Böhlke, P. De Bièvre, H. Hidaka, H.S. Peiser, K.J.R. Rosman & P.D.P. Taylor (2003) - Atomic weights of the elements. Review 2000 (IUPAC Technical Report), Pure and Applied Chemistry, 75 (6), pp. 683–800
- (en) M.E. Wieser (2006) - Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report), Pure and Applied Chemistry, 78 (11), pp. 2051–2066
- (en) David R. Lide (2004) - CRC Handbook of Chemistry and Physics (85th ed.), hoofdstuk 11, CRC Press - ISBN 978-0849304859