Gjoemri
Գյումրի

Plaats in Armenië
Situering
Provincie	Sjirak
Coördinaten	40° 46′ NB, 43° 49′ OL
Algemeen
Inwoners (2011)	121.976
Politiek
Gesticht	401 v.Chr.
Overig
Website	http://www.gyumricity.am/
Foto's
Kerk van de Heilige Verlosser voor de aardbeving
na de aardbeving in 1988
Portaal    Armenië

Gjoemri (Armeens: Գյումրի; oorspronkelijk Koemairi of Gjoemri, van 1840 tot 1924 Aleksandropol (Nederlands: Alexandropel) en van 1924 tot 1990 Leninakan geheten) is de hoofdplaats en de grootste stad van de provincie Sjirak in het noordwesten van Armenië. Ze ligt 120 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad Jerevan en is met 121.976 inwoners (2011) de tweede stad van het land.

De eerste nederzetting op deze locatie werd gesticht door de Grieken in 401 voor Christus. Een andere theorie suggereert dat de stad gesticht werd door de Cimmeriërs, gebaseerd op het feit dat dit volk de regio in 720 v. Chr. overheerste en de oorspronkelijke naam van de stad Koemairi luidde. De nederzetting varieerde in de 2000 jaar erna in grootte, totdat er in de nabijheid een groot Russisch fort gebouwd werd in 1837. In 1840, na de bouw van het invloedrijke fort, werd de naam gewijzigd in Alexandropel (Russisch: Aleksandropol), als eerbetoon aan Alexandra Fjodorovna, de vrouw van de toenmalige tsaar Nicolaas I. De stad werd een belangrijke militaire post ter ondersteuning van de Russische positie in de Zuidelijke Kaukasus.

In die periode was Alexandropel belangrijker dan Jerevan. Tijdens de Russisch-Turkse oorlogen vestigden vele Armenen uit het gehele land zich in Alexandropol, dankzij de militaire bescherming die ze daar genoten.

In 1924 werd de naam van de stad gewijzigd in Leninakan, naar de overleden sovjetleider Vladimir Lenin. Leninakan was voor de Sovjetrepubliek van belang door zijn florerende industrie.

Er was grote schade door de aardbeving van 1988 met als epicentrum het nabijgelegen Spitak. Na deze aardbeving zijn er nieuwe wijken gebouwd om de bevolking te huisvesten, waaronder Ani in het noorden van de stad.

De huidige naam van de stad werd in ere hersteld na de val van de Sovjet-Unie in 1990. Ze is tegenwoordig de tweede stad van het land en heeft een belangrijke regionale functie.

Er zijn vijf kerken en een Russische kapel in de stad. Een van de belangrijkste kerken is de Sourb Amenaprkich. De bouw van deze kerk begon in 1859 en duurde tot 1873. De kerk werd grotendeels verwoest door de Spitak-aardbeving in 1988, maar wordt momenteel gerestaureerd.

Voetbalclub Sjirak Gjoemri is meervoudig landskampioen van Armenië. De club speelt haar wedstrijden in het Stadsstadion Gjoemri.

• Artoer Aleksanjan (1991), worstelaar
• Vjatsjeslav Dzjavanjan (1969), wielrenner
• Robert Emmijan (1965), verspringer
• George Gurdjieff (1866-1949), filosoof
• Avetik Isahakyan, dichter
• Edmond Keosayan, regisseur en musicus
• Armen Martirosyan (1979), hink-stap-springer
• Frunzik Mkrtchyan, acteur
• Hovhannes Shiraz, dichter
• Olga Tschechowa (1897-1980), Russisch/Duitse actrice

• Alexandria, Virginia, Verenigde Staten
• Plovdiv, Bulgarije
• Osasco, Brazilië
• Koetaisi, Georgië

• (en) Stadswebsite