Ocotea
Ocotea porosa
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Angiospermae (Bedektzadigen) Clade: Magnoliiden Orde: Laurales Familie: Lauraceae (Laurierfamilie)
geslacht
Ocotea Aubl. (1775)
Vrucht van Ocotea foetens
Synoniemen
Agathophyllum Juss. Evodia Gaertn. Mespilodaphne Nees Oreodaphne Nees & Mart.[1]
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Ocotea op Wikispecies
Portaal    Biologie

Ocotea is een geslacht van bedektzadigen uit de laurierfamilie. De meeste soorten zijn altijdgroene bomen met leerachtige bladeren, die groeien in tropische en subtropische wouden. Het geslacht telt rond de 350 geaccepteerde soorten,^[2][3] waarvan het grootste deel alleen in Noord- en Zuid-Amerika voorkomt. Verder zijn er Ocotea-soorten die alleen in Afrika voorkomen.

Ocotea-soorten groeien als boom of struik. Ze hebben eenvoudig gevormde, leerachtige bladeren die een geurige olie bevatten. De meeste bladeren zijn glanzend donkergroen en groeien in een verspreide bladstand. De Afrikaanse en Malagassische soorten hebben in de regel tweeslachtige bloemen, maar het merendeel van de Amerikaanse soorten bezitten eenslachtige bloemen.

De harde, vlezige bessen zijn bolvormig of langwerpig en zijn drie tot vijf centimeter lang. Ze zijn donkergroen gekleurd en worden donkerder naarmate ze rijper worden. Aan de steelzijde wordt de bes bedekt door een stevig, meestal komvormig napje.^[4] Hierdoor lijkt de vrucht enigszins op een eikel. Het napje is vaak helderder gekleurd dan de vrucht zelf. Elke vrucht bevat één zaad met een stevige zaadhuid.

• 
  Vruchten en bladeren van Ocotea tenera
• 
  Bloem van Ocotea fasciculata
• 
  Bladeren en bloemen van Ocotea lancifolia

Ruim 300 Ocotea-soorten komen voor in Noord- en Zuid-Amerika.^[5] Het verspreidingsgebied van de Amerikaanse soorten is doorgaans relatief klein. Zo zijn er 89 soorten uitsluitend in Venezuela aangetroffen.^[6]

De overige vertegenwoordigers van het geslacht Ocotea komen voor op het vasteland van Afrika en omliggende eilanden. In Madagaskar en de Comoren komen 35 endemische soorten voor.^[3] Ocotea foetens is op een aantal eilanden van Macaronesië een endemische soort. De meeste Afrikaanse soorten hebben van oorsprong een zeer groot verspreidingsgebied, sommige soorten kwamen verspreid over het gehele vasteland voor.^[7]

Ocotea-planten komen voor in tropische en subtropische regio's, meestal op hoger gelegen gebieden. Het zijn typische soorten van tropische berghabitats, zoals de vochtige Araucariabossen en montane bossen van Talamancan in Amerika. In Afrika komen ze onder ander voor in hooggelegen laurisilvabossen en Afromontane zones als de montane bossen van Knysna-Amatole. Op de Kilimanjaro groeien Ocotea usambarensis en andere Ocotea-bomen tot op een hoogte van 2800 meter boven zeeniveau.^[8] In Madagaskar bevinden zich ook soorten in de oostelijke laaglandbossen.^[3]

Ocotea-soorten zijn met name van groot ecologisch belang op eilanden en geïsoleerde gebergtes; de zogenaamde sky islands.^[9] In deze gebieden leven relatief veel endemische dieren. De vruchten van Ocotea-planten worden gegeten door een groot aantal frugivore vogels^{[* 1]} en zoogdieren, waaronder een groot aantal bedreigde soorten. De bladeren vormen een belangrijke voedselbronnen voor rupsen van diverse endemische vlinders. Sommige rupsen van het geslacht Memphis voeden zich uitsluitend met bladeren van Ocotea-planten.^{[* 2][10]}

De bladeren van Ocotea-planten bevatten etherische oliën die rijk zijn aan kamfer en safrol. Met name Ocotea usambarensis, Ocotea cernua en Ocotea odorifera hebben hierdoor een grote economische waarde. De gedroogde napjes van Ocotea quixos worden in Ecuador gebruikt om colada morada en andere drankjes op smaak te brengen. Enkele snelgroeiende soorten, waaronder stinkhout (Ocotea bullata), Ocotea puberula en Ocotea usambarensis, worden gewaardeerd om het duurzame hout dat bestand is tegen schimmelbederf. Door overmatige houtkap zijn sommige van deze boomsoorten zeldzaam geworden.^[11]