De oxybeles (ὀξυβελής, "pijlschieter") is een artilleriewapen uit de Griekse oudheid.
Beschrijving
De oxybeles is een doorontwikkeling van de gastraphetes (γαστραφέτης, "buikwerper"), een soort van grote kruisboog die tegen de buik werd aangespannen. De oxybeles is een composietboog die nog groter is dan de gastraphetes en op een houten onderstel is gemonteerd. De pees wordt niet met de hand maar met een lier aangetrokken.[1] Behalve pijlen kan dit wapen ook kleine stenen (± 2,25 kg) afschieten.[1] De oxybeles behoort tot het spangeschut; artilleriewapens die hun schietenergie halen uit de spanning van de boogarm. Pijlen zijn afhankelijk van de grootte van de oxybeles 70 tot 180 cm lang en zijn tot 400 meter nog effectief.[2]
Geschiedenis
De oxybeles werd rond 375 v.Chr. uitgevonden.[2] De stenenwerpende artilleriewapens waarmee de Phocische generaal Onomarchus tijdens de Derde Heilige Oorlog in 353 v.Chr. de Falanx van Philippus II van Macedonië versloeg waren mogelijk oxybelai.[3] Philippus' zoon Alexander de Grote gebruikte de oxybeles tijdens zijn Perzische veldtochten.[4]
Opvolgers
Rond 340 v.Chr.[2] verscheen het eerste torsiegeschut: artilleriewapens die hun schietenergie halen uit het torsiemoment dat optreedt bij het in elkaar draaien van pezenbundels en de hierbij optredende elastische deformatie van het spanraam. Vroege Griekse torsiewapens zijn de euthytone en palintone. Deze torsiewapens waren veel krachtiger dan de oxybeles en vervingen spangeschut dan ook geheel.
- ↑ a b (en) Konstantin Nossov, Greek Fortifications of Asia Minor 500-130 BC (Oxford 2009) p. 37 ISBN 9781846034152
- ↑ a b c (en) Jeff Kinard, Artillery: An Illustrated History of Its Impact (Santa Barbara 2007) pp. 3-5 ISBN 9781851095568
- ↑ (en) James R. Ashley, The Macedonian Empire (Jefferson 2004) p. 119 ISBN 9780786419180
- ↑ (en) John warry, Alexander 334-323 BC: Conquest of the Persian Empire (Oxford 2013) p. 49 ISBN 9781855321106