In de gezondheidszorg in Nederland was tot 2015 het zorgzwaartepakket (ZZP) een door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) afgegeven beoordeling waarmee een patiënt recht kreeg op opname in een verpleeghuis, verzorgingshuis, ggz-instelling (geestelijke gezondheidszorg) of gz-instelling (gehandicaptenzorg). Men zei dat de patiënt een indicatie heeft gekregen voor de betreffende zorg. Deze ZZP's waren genummerd. Sinds 2015 vallen indicaties voor verblijf onder de Wet langdurige zorg (Wlz). Het CIZ geeft bij de indicatie een zorgprofiel af: een globale omschrijving van de benodigde zorg.^[1]

De zorg wordt gefinancierd vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Elk ZZP is bedoeld voor een patiëntengroep met een specifieke aandoening of ziektebeeld. Aan elk ZZP hangt een vast bedrag dat kan worden gedeclareerd door de instelling waar de patiënt is opgenomen. Om het ZZP te kunnen declareren bij en vergoed te krijgen door het zorgkantoor, moeten zorginstellingen aan een aantal administratieve verplichtingen voldoen, zoals het (digitaal) melden dat een patiënt is opgenomen, tijdelijk in het ziekenhuis ligt, etc. Voor dit berichtenverkeer is een landelijke standaard ontwikkeld: AZR (AWBZ-brede zorgregistratie).

Het ZZP is een uitvloeisel van het vergoedingssysteem Zorgzwaartebekostiging intramuraal (ZZBI) en beoogt onder meer de verkorting van nodeloze leegstand van bedden, kosteneffectiviteit en de concentratie van patiënten die samen qua hulpvraag een min of meer homogene groep vormen. Hiermee zou kunnen worden bezuinigd, zonder direct de zorg dan wel het zorgaanbod te veranderen. Vóór de invoering van het ZZP kregen instellingen een vastgesteld bedrag per bed. Hierdoor ontvingen de instellingen een vaste financiële vergoeding, die los stond van de bezetting of een eventueel herstel van de patiënten.

Indicaties voor een langere termijn worden vooral afgegeven voor mensen die geen zicht hebben op enige verbetering. De aanvragen bestaan uit soms lange formulieren, en gaan gepaard met de aanvraag van verklaringen van medici en dergelijke.

In de sector Verpleging & Verzorging zijn er voor nieuwe gevallen twee zorgzwaartepakketten:

• ZZP 4 VV Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging
• ZZP 5 VV Beschermd wonen met intensieve dementiezorg

De minder zware zijn afgeschaft, dat wil zeggen, de betreffende personen worden geacht thuis te kunnen blijven wonen, met thuiszorg.

Zorgaanbieders kunnen van het CIZ een mandaat krijgen om bepaalde standaardvormen van indicatiestelling voor te bereiden. Soms doet zich daarbij upcoding voor. Dit houdt in dat een zorgaanbieder de zorgbehoefte van de cliënt zwaarder voorstelt dan in werkelijkheid het geval is. Het CIZ probeert dit tegen te gaan.^[2]

• Toelichting AZR^{[dode link]} (berichtenverkeer)
• Beleidsregels indicatiestelling AWBZ 2014