Zuiderburen

Nederzeting - (voormalige) buurtschap in Nederland
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Leeuwarden
Coördinaten	53° 11′ NB, 5° 50′ OL
Woonplaats (BAG)	Hempens
Portaal    Nederland Friesland

Zuiderburen (Fries: Suderbuorren) is een nederzetting en een (voormalige) buurtschap in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. De bewoning van de nederzetting is gelegen in de zuidelijke hoek van het dorp Hempens, aan de straten Suderbuorren (ten zuiden van De Leijte), de Martinusleane en de Nicolaasleane.

Over de precieze status van de nederzetting is wat onduidelijkheid, de plaats werd tot en met 2009 en van 2014 tot en met 2017 op de kadasterkaart aangegeven als een eigen plaats. In 2016 gaf de Nieuwe encyclopedie van Fryslân het ook nog als een buurtschap aan. De gemeente Leeuwarden zelf sprak al veel eerder van een 'verdwenen' buurtschap. De wijk Zuiderburen van de stad Leeuwarden, dat ten noorden en ten oosten van Hempens is gelegen is om die reden vernoemd naar de buurtschap.

Verder terug in de geschiedenis werd de buurtschap rond 1700 vermeld als Zuyder Buiren. In 1718 werd het vermeld als Zuider Buiren en in de 19e eeuw als Zuiderburen en Suiderburen. Van der Aa meldt in diens Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden uit het midden van de 19e eeuw dat de plaats zou zijn verdwenen. De vijf huizen waaruit de buurtschap zou bestaan hebben zouden zijn gesloopt. Of dat feitelijk juist is is niet bekend. De melding van Van der Aa is waarop de gemeentelijke documenten zich baseren om het als verdwenen te duiden. De plaatsduiding verdween zelf echter niet. Kaarten uit de tweede helft van de 19e eeuw laten ook de naam en bewoning zien. In 1899 werd de plaats vermeld als Zuiderburen.

Anno 2024 is de bewoning van wat de nederzetting Zuiderburen vormt of vormde nog steeds los gelegen van de dorpskern van Hempens. Cultureel gezien is het onderdeel van het dorp, met onder meer een Amfitheater die gevestigd is aan de Nauwe Greuns.

Net ten zuiden van de nederzetting lag Hiddema State, een stins die mogelijk in de 13e eeuw gebouwd werd. Volgens de Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden uit de 18e eeuw hadden twee zusters die woonde op het terrein een kerk gesticht ter ere van St. Marten in het begin van de 13e eeuw. Het is niet bekend wanneer de Hiddema State is verdwenen. Mogelijk al voor 1700. Op de op de kaart van de Schotanusatlas uit 1718 was erop de plek van de stins een ruïne weergegeven. In de 19e eeuw werd er op de overgebleven fundamenten een boerderij gebouwd. In de fundamenten waren kloostermoppen verwerkt uit de 13e eeuw. De bewoning gaat in ieder geval terug tot de 12e eeuw van de plek. In 1960 werd er door de toenmalige boer een 4 meter diepe put gevonden en daaruit werden 8 kogelpotten uit de 12e eeuw gevonden. Deze kogelpotten waren nog puntgaaf en werden vervolgens aan het Fries Museum geschonken. De boerderij is later een stalhouderij geworden met een camping.