Zie Rijksweg 73 (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Rijksweg 73.

A73 bij op- en afrit 18 nabij Reuver - Beesel
Rijksweg 73
Land	Nederland
Provincie	Gelderland, Noord-Brabant, Limburg
Lengte	106[1] km
A73 op autosnelwegen.net
Rijkswegen in Nederland
Portaal    Verkeer & Vervoer Nederland
Traject
van/naar Druten   Ewijk E31  Begin trajectdeel E31 1 Beuningen   Neerbosch RW783 Nieuwe Wetering 1a Wijchen   2 Nijmegen-Dukenburg 3 Malden    Maas Kraaijenbergse Plassen 4 Cuijk   5 Haps   Lokkant Hondsiep Rijkevoort E31 Einde trajectdeel E31 6 Boxmeer   7 Vierlingsbeek Afleidingskanaal 8 Venray-Noord 9 Venray   Oostrumse Beek De Wuust Romeinse Put Lollebeek 10 Horst-Noord Kabroeksebeek 11 Horst   Groote Molenbeek 12 Grubbenvorst   Zaarderheiken E34 13 Venlo-West   14 Maasbree     15 Blerick Maas 16 Venlo-Zuid   Tiglia (61) 17 Belfeld 18 Beesel Ecoduct Waterloo Swalmentunnel (1,0 km) Swalm 19 Roermond   (BAB 52) Hoogvonderen Spik 20 Roermond-Oost    Roertunnel (2,45 km) 21 Linne Vlootbeek 22 Maasbracht  (A2) Het Vonderen E25

Rijksweg 73 is een Nederlandse autosnelweg en loopt van het knooppunt Ewijk tot aan de aansluiting met de Rijksweg 2 bij Echt.

De bijnaam van de A73 is de ruggengraat van Limburg. Hij wordt zo genoemd omdat hij Noord- en Zuid-Limburg met elkaar verbindt.

Vanaf knooppunt Ewijk langs Nijmegen tot aan het knooppunt Rijkevoort bij Boxmeer volgt de E31 de A73. Hier gaat de E31 verder als A77 tot de grens bij Gennep en als BAB57 verder naar het Ruhrgebied. Bij Venlo heeft de A73 een aansluiting met de A74, die ten westen van Kaldenkerken overgaat in de BAB61 richting Mönchengladbach. Daarna loopt de weg oostelijk van de Maas langs Roermond om bij Echt te eindigen op de A2.

Rijksweg 73 is een weg met een lange voorgeschiedenis: de 106 kilometer die de weg lang is, zijn globaal in ongeveer 25-30 jaar aangelegd, waarvan de laatste 42 kilometer tussen 2003 en 2008. Al in de jaren zestig van de twintigste eeuw werd er gesproken over een snelwegverbinding langs de steden Nijmegen, Venlo en Roermond. Deze zogenoemde ruggengraat van Limburg moest voor een snelle noord-zuidverbinding gaan zorgen en de bestaande doorgaande wegen ontlasten.

De A73-Noord loopt van knooppunt Ewijk bij Nijmegen tot aan knooppunt Zaarderheiken bij Venlo en is zo'n 70 kilometer lang. Afgezien van een kort traject nabij Grubbenvorst en aan de westkant van Nijmegen openden substantiële delen van de A73 pas in 1986: Nijmegen-Lindenholt - Knooppunt Rijkevoort. Aan de totstandkoming van dat deel zijn lange discussies voorafgegaan. In 1993 werd de weg tot aan Venray verlengd en drie jaar later kon de weg tot Venlo worden geopend. Het traject Nijmegen-Venlo bestond nu over de gehele lengte uit 2x2 rijstroken.

In 2012 vond langs de A73-Noord, nabij knooppunt Zaarderheiken de Floriade plaats.

De geschiedenis van het zuidtracé loopt nog verder door. Jarenlang werd er vergaderd over de beste ligging van de weg: op de oost- of op de westoever van de Maas. Beide oevers kenden hun voor- en nadelen. Op zowel de oost- als de westoever liggen veel bebouwde en bewoonde gebieden en ook kenden beide oevers een drukke, doorgaande weg die vooral door vrachtverkeer veelvuldig werd gebruikt: de N271 (oost) en de Napoleonsweg/N273 (west). Vooral op die laatste weg vonden vaak ongelukken plaats met dodelijke afloop.

Milieuorganisaties pleitten unaniem voor aanleg op de westoever, omdat het tracé over de oostoever door veel kwetsbare natuur zou lopen. De oostoeverroute geeft echter een betere ontsluiting van woongebieden en bedrijven, en de plaatselijke kamers van koophandel en de provincie Limburg wedijverden daarom voor dat tracé.^[2]

Uiteindelijk besloot het kabinet in 1995 voor aanleg op de westoever. Eén dag later nam het parlement met slechts één stem verschil een motie aan dat de weg over de oostoever moest worden aangelegd. Het kabinet voerde de motie uit. Er bleven echter problemen met milieueffectrapportages en Europese regels,^[3] ook terwijl in 1999 al de voorbereidende werkzaamheden waren begonnen. In oktober 2001 beloofden de milieuorganisaties constructief mee te werken aan een route over de westoever, maar een tracé over de oostoever tot bij de hoogste instanties aan te zullen vechten.^[4] Dit had echter geen resultaat: op 13 november 2002 besloot de Raad van State dat de aanleg op de oostoever door kon gaan.^[5]

Op 6 januari 2003 ging officieel de eerste schop de grond in bij Swalmen. Vanaf 2006 vonden over het gehele traject werkzaamheden plaats opdat de weg op 1 januari 2008 zou kunnen worden opengesteld.

De A73-Zuid telt 8 nieuwe aansluitingen en twee nieuwe knooppunten: Tiglia (A74) en Het Vonderen (A2). Verder zijn er ruim 40 viaducten, bruggen en ecoducten aangelegd.

In de A73-Zuid zijn twee tunnels gebouwd en een open tunnelbak. Bij Roermond is de Roertunnel gebouwd, een 2,45 kilometer lange landtunnel onder het Roerdal en de Roermondse wijken De Kemp en Kitskensberg. Bij Swalmen kwam een 1 kilometer lange tunnel, de Swalmentunnel, waarvan 400 meter gesloten is. Hiervoor heeft men eerst een deel van het treinspoor moeten verleggen. Tot slot is er bij de bebouwing van Tegelen een open tunnelbak met een lengte van 1 kilometer verrezen.

De A73 Zuid is uiteindelijk op 18 februari 2008 voor het verkeer vrijgegeven waarbij in de tunnels 1 rijstrook per richting beschikbaar is. Aldaar geldt een snelheidsbeperking van 70 km/h. Gedurende de nachten en weekends is de weg afgesloten om de tunnelbeveiliging te optimaliseren. Vanaf 17 november bleven de tunnels tot aan het einde van het jaar elke dag open. In januari gingen ze vervolgens 9 weken dicht, om de beveiliging te kunnen afronden. De volledige openstelling van de tunnels werd op dat moment nog voorzien in maart 2009.

Eind juli 2008 kwam Rijkswaterstaat met het besluit om de tunnels van augustus tot november helemaal te sluiten vanwege afbouwwerkzaamheden. Op 1 januari 2009 zou, 1 jaar later dan gepland, de A73-zuid officieel worden opengesteld voor verkeer. Dit gebeurde weer niet. De tunnels bleven open, maar nu met 1 rijstrook per rijrichting en nog steeds met een snelheidslimiet van 70 km/h.

Op 9 juli 2009 meldde de woordvoerder van het gehele project dat de A73-zuid op 1 december 2009 nu echt officieel open zal gaan. Wel zal van 1 september tot 1 december de Roertunnel helemaal zijn afgesloten en van 1 oktober tot 1 december de Swalmentunnel. Daarna gaat de A73-zuid, bijna 2 jaar later dan gepland, helemaal open. Er zijn dan 2 rijstroken per rijrichting beschikbaar en er zijn geen beperkingen meer voor vervoer van gevaarlijke stoffen. Wel geldt er een snelheidslimiet van 100 km/h en is er een inhaalverbod voor vrachtauto's.^[6]

Met het naderen van de geplande openstelling hebben diverse organisaties en instellingen activiteiten gepland. Zo was het de bedoeling om op 23 en 24 juni 2007 een Eurorace te organiseren op een gedeelte van het snelwegentraject bij Roermond, waarvoor onder andere Jos Verstappen was uitgenodigd. Het bleek te complex en te tijdrovend om in korte tijd te organiseren, en Verstappen liet weten andere bezigheden te hebben. Hiermee was het autosportevenement van de baan.^[7]

Op 1 augustus 2007 mochten de kinderen die meededen aan Kinder Vakantie Werk (KVW) in Swalmen een dag lang doorbrengen in en rondom de tunnel. Samen met de bouwers en Rijkswaterstaat werden de kinderen een dag vermaakt met sport en spel. Ook de traditionele motortocht die jaarlijks plaatsvindt, ging door de nieuwe tunnel.

Op 16 december 2007 zou er een marathon plaatsvinden over het gehele traject. De marathon was bedoeld om op symbolische wijze de overdracht van de 42 kilometer lange snelweg aan de automobilist te markeren.^[8]

In 2008 is tijdens de sluiting in september een zeer grote brandoefening gehouden in de Roertunnel. Hierbij moesten de hulpdiensten van heel de gemeente Roermond en van een deel van de gemeente Swalmen uitrukken. De oefening is goed verlopen en er zijn geen gewonden gevallen.

Bij de Provinciale Statenverkiezingen 2019 was er een vraag van partijen aan de provincie Limburg of deze moet zich inzetten voor de verbreding van de A73. Het verkeer bij knooppunt Zaarderheiken op de oostelijke parallelbaan van de Rijksweg A73 in noordelijke richting loopt vaak vast. De voornaamste oorzaak van de files is dat er op de parallelbanen van de A73 maar één doorgaande rijstrook is. De oostelijke parallelbaan komt een extra rijstrook om de doorstroming en veiligheid op de A73 richting de A67 te verbeteren. Volgens planning wordt eind 2019 het ontwerptracébesluit gepubliceerd. In 2020 volgt dan het tracébesluit en in 2021 en 2022 zullen de werkzaamheden plaatsvinden.^[9]

Het doortrekken van de A73 langs Beuningen met een nieuwe brug over de Waal naar de A15, was een optie die regelmatig genoemd werd als oplossing voor de grote verkeersdrukte op de wegen rondom Nijmegen. Er zijn inmiddels andere oplossingen voor dit probleem gerealiseerd:

• De Tacitusbrug in de A50 over de Waal (ter hoogte van Ewijk) is, samen met het bestaande brugdeel uit 1976, verbreed naar 4x2 i.p.v. 2x2 rijstroken; Na renovatie van het oude deel werd in 2017 deze uitbreiding volledig in gebruik genomen;
• In Nijmegen werd in 2013 De Oversteek geopend in de stadsroute S100.

• 
  Kruising A73-N272 bij Boxmeer (afrit 6)
• 
  A73 bij Haps (afrit 5)
• 
  A73-zuid bij Beesel (afrit 18) tijdens aanleg
• 
  A73 bij Roermond
• 
  Roertunnel (2008)

• Watertempel (A73) - sculptuur bij de afrit Beuningen.
• Fier (A73) - een sculptuur geplaatst op de kop van het geluidsscherm bij Beuningen.
• een sculptuur geplaatst ter hoogte van Staddijk in Nijmegen, tussen afslag Wijchen en afslag Nijmegen-Dukenburg

• Roertunnel - Over de langste landtunnel (2,45 km) van Nederland die bij Roermond gebouwd is.
• Swalmentunnel - Over de 1 km lange landtunnel (0,4 km gesloten) bij Swalmen op de A73-zuid.

• Actuele werkzaamheden - Rijkswaterstaat
• Openstellingsgeschiedenis A73
• Aanleg A73-Zuid
• Naamgeving van alle nieuwe viaducten, bruggen, ecoducten, tunnels en verzorgingsplaatsen
• (nl) (de) Autosnelweg Nijmegen - Krefeld Bundesautobahn Krefeld - Nimwegen, Documentatie naar aanleiding van de openstelling van het gedeelte Nijmegen—Goch op 22 oktober 1986

Zie de categorie Rijksweg 73 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.