Mallarmé
Stéphane Mallarmé (1896), Félix Nadar
Algemene informatie
Pseudoniem(en)	Stéphane Mallarmé
Geboren	Parijs, 18 maart 1842
Geboorte­plaats	Parijs[1][2]
Overleden	Valvins, 9 september 1898
Overlijdensplaats	Fontainebleau
Werk
Periode	19e eeuw
Genre	Poëzie, Literatuurkritiek
Stroming	symbolisme
Bekende werken	L'après-midi d'un faune, 1876
Dbnl-profiel
(en) IMDb-profiel
Lijst van Franstalige schrijvers
Portaal    Literatuur

Stéphane Mallarmé (Parijs, 18 maart 1842 – Valvins (gemeente Vulaines-sur-Seine), 9 september 1898) was een Frans dichter en criticus.

Hij staat bekend als een rechtstreekse voorloper van de symbolistische beweging, die in de jaren 1880 ontstond in Frankrijk. Vanaf de jaren 60 ontwikkelde hij een hermetische stijl getekend door intellectualisme en door de abstractie van het Duitse idealisme. Volgens Mallarmé moet dichtkunst suggereren en onbewust op de lezer inwerken. De dichter kan de werkelijkheid omvormen door het menselijke intellect consequent aan te wenden en door gebruik te maken van alle muzikale en magische krachten van de taal. In zijn literair-esthetische essays onderscheidt Mallarmé het alledaagse, communicatieve taalgebruik (la parole immédiate) van het poëtische taalgebruik (la parole essentielle). Dit laatste werkt in op de lezer met klanken, agrammaticale associaties en (magische) symbolen, opdat de innerlijke werkelijkheid het best zou benaderd worden.

Mallarmé werd geboren als Étienne Mallarmé. Na zijn militaire dienst en een verblijf in Londen waar hij trouwde, werkte hij gedurende een groot deel van zijn leven als leraar Engels in Parijs. Als gevolg daarvan was hij relatief arm, maar dit verhinderde hem niet uit te groeien tot een belangrijke Franse dichter en criticus.

Hij had contacten met Manet en Zola en heeft in 1873 zelfs Hugo ontmoet. Aan huis organiseerde hij zijn toonaangevende salon (samenkomst van intellectuelen, waar men discussieerde over gedichten, kunst en filosofie). Zijn salon stond bekend als les Mardistes, omdat hij op dinsdag ontving. Vooral door deze bijeenkomsten slaagde Mallarmé er in een belangrijke invloed uit te oefenen op een hele generatie van Franse schrijvers.

Aan het einde van zijn leven was hij een van de meest gevierde dichters van zijn tijd. Dichters als Verlaine schreven lofzangen over hem en auteurs als Paul Valéry en André Gide bezochten regelmatig zijn salon op dinsdagavond. Aan het einde van zijn leven koos hij de zijde van Émile Zola in de Dreyfusaffaire, toen deze zijn open brief aan de president J'accuse...! publiceerde.

Na zijn pensioen kon hij nog bij de begrafenis van Paul Verlaine aanwezig zijn, voor hij zelf op 9 september 1898 stierf.

Mallarmé zit op een kruispunt van stijlen aan het eind van de 19e eeuw in Frankrijk. Zijn vroege werk sluit nauw aan op de stijl, zoals deze gevestigd werd door Charles Baudelaire. Daarnaast ondergaat hij een niet geringe invloed van romantische schrijvers zoals Victor Hugo.

Zijn fin-de-sièclestijl echter anticipeert reeds op de 20e-eeuwse kunstvormen, zoals het dadaïsme en het surrealisme. Een van de kenmerken van de poëzie van Mallarmé is de versmelting van de dichtkunst met andere kunstvormen. Dit zou een aanzet zijn voor het opbloeien van het dadaïsme, het surrealisme en het futurisme in het begin van de 20e eeuw. Deze stromingen onderzoeken de spanning tussen de woorden zelf en de wijze waarop deze worden gecommuniceerd.

Waar het meeste van zijn latere werk zich vooral met de vorm bezighoudt, kan men toch zeggen dat het werk van Mallarmé in het algemeen wordt gekenmerkt door de wederzijdse beïnvloeding van stijl en inhoud. Dit is bijzonder duidelijk in zijn innovatieve Un coup de dés jamais n'abolira le hasard ('Een worp met dobbelstenen maakt geen einde aan het toeval') uit 1897, zijn laatste belangrijke gedicht.

• L'après-midi d'un faune (1876), muzikaal geïllustreerd door Claude Debussy (1894)
• Pages (1891)
• La Musique et les lettres (1894)
• Divagations (1897)
• Hérodiade (1864)

• De middag van een Faun, vertaald door Paul Claes, Amsterdam: Athenaeum
• Gedichten, vertaald en toegelicht door Paul Claes, Amsterdam: Athenaeum, 1986

• Œuvres complètes de Mallarmé. Édition présentée, établie et annotée par Henri Mondor et Gérard Jean-Aubry, Paris, Gallimard, « Bibliothèque de la Pléiade », 1945.
• Œuvres complètes de Mallarmé. Édition présentée, établie et annotée par Bertrand Marchal, Paris, Gallimard, « Bibliothèque de la Pléiade », 2 tomes, 1998-2003.
• Poésies et autres textes de Stéphane Mallarmé, Paris, Le Livre de Poche, 2005.

• Pierre Beausire, Essai sur la poésie et la poétique de Mallarmé, Lausanne, Roth libraire-éditeur, "Bibliothèque des Trois Collines", 1942.
• Henri Mondor, Vie de Mallarmé, Paris, Gallimard, 1942.
• Charles Mauron, Introduction à la psychanalyse de Mallarmé, Neuchâtel, La Baconnière, 1950.
• Jean-Pierre Richard, L'univers imaginaire de Mallarmé, Paris, Le Seuil, 1961.
• Charles Mauron, Mallarmé l'Obscur, Paris, Champion, 1966.
• Fernand Bonneure, Stéphane Mallarmé, in: Brugge Beschreven.Hoe een stad in teksten verschijnt, Brussel, Elsevier, 1984.
• Jean-Paul Sartre, Mallarmé, la lucidité et sa face d'ombre, Paris, Gallimard, 1986.
• K. D. Sethna, The obscure and the mysterious: A research in Mallarmé's symbolic poetry, Pondicherry, Sri Aurobindo International Centre of Education, 1987..
• Bertrand Marchal, La Religion de Mallarmé. Poésie, mythologie et religion, Paris, José Corti, 1988, ISBN 978-2-7143-0275-5
• André Stanguennec, Mallarmé et l'éthique de la poésie, Paris, Vrin, 1992.
• Paul Bénichou, Selon Mallarmé, Paris, Gallimard, 1995.
• Jean-Luc Steinmetz, Stéphane Mallarmé. L'absolu au jour le jour, Paris, Fayard, 1998.
• Éric Benoit, Mallarmé et le Mystère du Livre, Paris, Champion, 1998.
• Éric Benoit, Les Poésies de Mallarmé, Paris, Ellipses, 1998.
• Pascal Durand, Poésies de Mallarmé, Paris, Gallimard, coll. "Foliothèque", 1998.
• Roger Lewinter, Mallarmé, et l'écriture de la prose, Paris, éditions Ivrea, 1999, ISBN 978-2-85184-270-1
• Hendrik Lücke, Mallarmé-Debussy. Eine vergleichende Studie zur Kunstanschauung am Beispiel von «L'Après-midi d'un Faune», Studien zur Musikwissenschaft, Hamburg, 2005, ISBN 978-3-8300-1685-4
• Joseph Attie, Mallarmé le livre : étude psychanalytique, Le Losange, 2007.
• Éric Benoit, Néant sonore. Mallarmé ou la traversée des paradoxes, Genève, Droz, 2007.
• André Stanguennec, Mallarmé : penser les arts et la politique, Nantes, Cécile Defaut, 2008.
• Pascal Durand, Mallarmé. Du sens des formes au sens des formalités, Paris, Le Seuil, coll. "Liber", 2008.
• Barbara Bohac, Jouir partout ainsi qu'il sied. Mallarmé et l'esthétique du quotidien, Paris, Classiques Garnier, 2013.
• Joëlle Molina, L'Azur de Tournon. La poétique mallarméenne en gestation, Association Sauvegarde du Patrimoine du Lycée Gabriel Fauré, 2016, ISBN 978-2-9526-7001-2
• Antoine Bonnet et Pierre-Henry Frangne (dir.), Mallarmé et la musique, la musique et Mallarmé, Rennes, Presses universitaires de Rennes, 2016, ISBN 978-2-753-54856-5
• Jacques Brault, Images à Mallarmé, Montréal, Editions du Noroît, 2017, ISBN 978-2-89766-059-8

1. ↑ Grote Sovjetencyclopedie (1969–1978); geraadpleegd op: 28 september 2015; paragraaf of sectie: Малларме Стефан.
2. ↑ Archivio Storico Ricordi; geraadpleegd op: 3 december 2020; Archivio Storico Ricordi-identificatiecode voor persoon: 12768.