Portaal:Baltische staten

De Baltische staten of Oostzeelanden (ook wel Balticum genoemd) zijn de landen aan de oostkust van de Oostzee. Het zijn van noord naar zuid en in oplopende grootte Estland, Letland en Litouwen. Sommigen rekenen ook de Russische oblast Kaliningrad tot het Baltisch gebied, dit is geen staat. Ze worden tot Noord-Europa gerekend, maar ook tot Oost-Europa.

Oorspronkelijk werd de term gebruikt voor de aan de Oostzee gelegen delen van het voormalige Keizerrijk Rusland die na de Eerste Wereldoorlog en het uiteenvallen van Rusland zelfstandig werden, te weten Finland, Estland, Letland en Litouwen. Later werd de benaming gebruikt voor de weer door de Sovjet-Unie geannexeerde landen, dus zonder Finland.

Litouwen

Litouwen (tot ver in de 20e eeuw meestal als Litauen of Lithauen gespeld; Litouws: Lietuva), officieel de Republiek Litouwen (Lietuvos Respublika), is een land in Noord-Europa tussen Letland in het noorden, Wit-Rusland in het oosten, Polen en Rusland (Kaliningrad) in het zuiden, en de Oostzee in het westen.

Van de drie Baltische staten is Litouwen het grootste en zuidelijkste en het enige overwegend rooms-katholieke land. De geschiedenis loopt ook pas relatief kort synchroon met die van de beide andere Baltische landen. Anders dan Letland en Estland was Litouwen ooit een machtig land, dat zelfs tot de Zwarte Zee reikte. De twintigste eeuw verliep grotendeels onder Russisch respectievelijk Sovjetbewind, waarvan het zich op 11 maart 1990 als eerste Baltische land definitief ontdeed. Op 1 mei 2004 trad het land toe tot de Europese Unie. Toch is het land nog deels afhankelijk van Rusland, met name op het gebied van energie, al probeert het daar verandering in te brengen door vloeibaar gas uit Noorwegen te betrekken.

Letland

Letland (Lets: Latvija; Letgaals: Latveja; Lijfs: Lețmō), officieel de Republiek Letland (Lets: Latvijas Republika), is een land in Noord-Europa en een van de Baltische landen aan de Oostzee. Het land wordt begrensd door Estland in het noorden, Litouwen en Wit-Rusland in het zuiden, Rusland in het oosten en het deelt een zeegrens met Zweden in het westen. Letland, met 2.067.887 (2011) inwoners en een oppervlakte van 64.589 km², behoort tot de minst- en dunstbevolkte landen van de Europese Unie. De hoofdstad van Letland is Riga, de officiële taal is het Lets en de munteenheid de euro (per 1 januari 2014, voorheen was het de Letse lats). Het land kent een gematigd landklimaat.

Letland is lid van de Verenigde Naties, Europese Unie, Raad van Europa, NAVO, OVSE, Internationaal Monetair Fonds en de Wereldhandelsorganisatie, en is onderdeel van de Schengenruimte.

Estland

Estland (Estisch: Eesti) officieel de Republiek Estland (Eesti Vabariik) is een land in Noordoost-Europa, dat in het westen wordt begrensd door de Oostzee, in het noorden door de Finse Golf, in het oosten door Rusland en in het zuiden door Letland. Het is het noordelijkste en kleinste van de drie Baltische landen, en het onderscheidt zich van de andere Baltische staten Letland en Litouwen door onder andere de taal, die Finoegrisch is en niet Baltisch. Op 1 januari 2011 werd de Estische kroon vervangen door de euro.

Estland is op 1 mei 2004 toegetreden tot de Europese Unie, werd op 9 december 2010 lid van de OESO en is lid van de NAVO.

Uitgelicht

De Oostzee (ook wel Baltische Zee) is een randzee van de Atlantische Oceaan die ruwweg tussen Zweden, Finland, Polen, Duitsland, Denemarken en de Baltische staten ligt. In het noorden en oosten bevinden zich als uitlopers de Botnische Golf, de Finse Golf en de Golf van Riga.

De Oostzee ontstond in stappen nadat de Scandinavische ijskap zich aan het eind van het Weichselien terugtrok, eerst in de vorm van een zoetwatermeer, het Baltische IJsmeer. Na het eind van het Jonge Dryas vormde zich in Midden-Zweden op de lijn Göteborg-Stockholm een zeestraat, waardoor het ijsmeer zout werd en de Yoldiazee ontstond. Door postglaciale opheffing sloot de zeestraat zich na verloop van tijd weer en werd het opnieuw een geïsoleerd zoetwatermeer, dit keer Ancylusmeer geheten. Door het stijgen van het globale eustatische zeeniveau, kwamen de zeestraten in Denemarken, de Grote Belt en de Sont weer onder water te staan. Hierdoor ontstond geleidelijk aan de Littorinazee, die de directe voorloper was van de huidige Oostzee.

Kaart

Kaliningrad

De oblast Kaliningrad (Russisch: Калининградская область; Kaliningradskaja Oblast) is een Russische exclave aan de Oostzee. Met circa 1 miljoen inwoners en een oppervlakte van 15.000 km² behoort het tot de kleinste oblasten (bestuurlijke eenheden) van de Russische Federatie. De hoofdstad is Kaliningrad. Het wordt omsloten door Polen en Litouwen.

Het gebied maakte tot 1945 deel uit van het Duitse Oost-Pruisen. In dat jaar werd het zuiden Pools en het noorden met de hoofdstad Koningsbergen kwam bij de Sovjet-Unie. De Duitse bevolking werd daarbij verdreven en vervangen door officiële kolonisten uit de Sovjet-Unie en repatrianten alsmede families van militairen. Sinds het uiteenvallen van dat land in 1991 heeft Rusland geen directe verbinding meer met het gebied, dat onverminderd grote militaire betekenis heeft voor Rusland. Baltiejsk, het voormalige Pillau, heeft de enige ijsvrije Oostzeehaven van het land.

Navigatie

• Estland van A tot Z
• Letland van A tot Z
• Litouwen van A tot Z

• Geschiedenis van Estland
• Geschiedenis van Letland
• Geschiedenis van Litouwen

• Werelderfgoed in Estland
• Werelderfgoed in Letland
• Werelderfgoed in Litouwen

• Estisch sporter
• Estisch kunstenaar
• Estisch politicus

• Lets sporter
• Lets kunstenaar
• Lets politicus

• Litouws sporter
• Litouws kunstenaar
• Litouws politicus

Artikelen