De middeleeuwen danken hun naam ("middel-eeuwen", tussentijd) aan het feit dat men deze periode tijdens de renaissance als een tussenperiode beschouwde. Met middeleeuwen wordt de periode tussen oudheid en nieuwe tijd aangeduid in de geschiedenis van Europa. Gewoonlijk laat men de middeleeuwen rond 300 na Christus beginnen. Ten aanzien van het einde van de middeleeuwen bestaat grotere consensus. De meeste historici laten de nieuwe tijd kort voor 1500 beginnen.
De middeleeuwse maatschappij en beschaving zijn ontstaan uit drie duidelijk te onderscheiden bronnen: de Grieks-Romeinse beschaving, het christelijk geloof, die op het grondgebied van het Romeinse Rijk ontstonden of verder ontwikkelden en Germaanse tradities, die door later het Rijk binnenvallende volkeren zijn meegebracht. Daarnaast hebben ook de Kelten invloed gehad op de middeleeuwse cultuur, maar het is vaak moeilijk deze aan te tonen. Deze invloeden kunnen zich op allerlei terreinen uiten: in landbouwmethoden, rechtsgewoonten of bijgeloof.
De middeleeuwen kunnen onderverdeeld worden in drie periodes, te weten de vroege, de hoge en de late middeleeuwen.
De Domkerk was tot de kerkelijke herindeling in 1559 de enige kathedraal in Nederlandstalig gebied, en tot aan de ingebruikname van de Sint-Bavokathedraal in Haarlem in 1898 de enige als kathedraal gebouwde kerk.
Van de kerk resteren tegenwoordig slechts het koor, het dwarsschip en de toren. Het schip stortte in bij een tornado in 1674. De Domtoren wordt sindsdien door een plein van de kerk gescheiden. Bij het Domcomplex horen verder nog een kruisgang en een kapittelzaal (thans aula van de Universiteit Utrecht).
De Spaanse Mark (Marca Hispanica, ook bekend als de Mark van Gothië of Mark van Barcelona) was een bufferzone tussen de provincie Septimanië, gecreëerd door Karel de Grote in 795 als defensieve barrière tussen de Omajjaden van Al-Andalus, en het Frankische Koninkrijk.
In bredere zin, verwees het naar een groep vroege Iberische rijkjes of graafschappen door die door de Franken gecreëerd werden en waarvan Andorra het enige overblijvende is. Naarmate de tijd verstreek smolten deze graafschappen samen of verwierven ze onafhankelijkheid van het Frankische rijk.